Search This Blog

30/06/2013

ઍનકાઉન્ટર 30-06-2013

* 'અશોકનો શિલાલેખ' જૂનાગઢમાં કેમ? અમદાવાદમાં કેમ નહિ?
- એ રિસ્ક લેવાય એવું નથી. બાકીની શીલાઓ પહેલી શીલાને મચડી નાંખે એવી છે!
(જયેશ અંતાણી, ભાવનગર)

* ડિમ્પલ કાપડીયાના તમારા પ્રકરણમાં સની દેવલને ખબર પડશે તો?
- આપણે ક્યાં એનો ચાંદલો લેવો છે?
(મહિન્તા મિલન ત્રિવેદી, જામનગર)

* જાન લઈને જતા વરરાજાને 'જાનવર' કહેવાય કે નહિ?
- એની 'અણવર'ને ખબર... 'અણઆવડતવાળો વર!'
(દર્શના ધવલ શાહ, વડોદરા)

* મહાન શિવભક્ત રાવણે સીતાજીને 'અશોકવાટીકા'માં બંદી બનાવ્યા પછી ઊંચી આંખ કરીને પણ જોયું નથી. અર્થ?
- બ્રાહ્મણ હોય કે વાટીકા 'અશોક'ની હોય... પરસ્ત્રી સાથે જબરદસ્તી કરે, એને માફ ન કરી શકાય!
(ડૉ. સનત જાની, ખેડબ્રહ્મા)

* યુવતીઓમાં સાડીથી હવે હાફ-પૅન્ટ...? આ બધું ક્યાં અટકશે?
- જુઓ ભ'ઈ... વિકાસના કામોમાં વિરોધો તો થવાના... પણ એથી કાંઈ પ્રગતિ અટકાવી ન શકાય!
(અરવિંદ પંડયા, ભાઈંદર-થાણા)

* દેશમાં વધી રહેલી અરાજકતાને નાથવા ફરજીયાત લશ્કરી તાલીમ જરૂરી નથી લાગતી?
- લશ્કરી તાલીમ...? ગુજરાત સિવાયની વાત કરો, ભ'ઈ!
(અજયસિંહ ચંપાવત, હિંમતનગર)

* દિલ્હીમાં કમળ ખીલી ઉઠશે એવું લાગે છે ખરું?
- કમળ તો કાદવમાં જ ખીલે ને?
(મુબારક તાજખાન, ભરૂચ)

* આપણો દેશ કાયમ વિકાસશીલ દેશ તરીકે જ ઓળખાશે? ...વિકસિત ક્યારે?
- દિલ કો બહેલાને કે લિયે 'ગાલિબ', યે ખયાલ અચ્છા હૈ!
(પુલિન સી. શાહ, સુરેન્દ્રનગર)

* મોરારી બાપૂ, ઓશો અને અમિતાભ બચ્ચન... ત્રણેયમાં વધુ સફળ કોણ છે?
- અફ કૉર્સ, અમિતાભ બચ્ચન.
(કાજલ પૂજારા, રાજકોટ)

* આખરે આ જગતમાંથી આપણે મેળવવાનું શું છે?
- તમારી તો ખબર ન હોય, પણ મારે હજી આ મહિનાનો પગાર મેળવવાનો બાકી છે!
(પ્રેમિલા એન. ત્રિવેદી, જામનગર)

* ખાનગી ટીવી ચેનલો સામે સરકારી દૂરદર્શનો કેમ ચાલતા નથી?
- ચાલે તો છે... કોઈ જોતું કેમ નથી, એમ પૂછો?
(સાધના નાણાવટી, જામનગર)

* સુખ લગ્ન પહેલા આવે છે કે લગ્ન પછી?
- લગ્નને સુખ સાથે શો સંબંધ?
(વિનુભાઈ ભટ્ટ, બાબરા-અમરેલી)

* પુરૂષ સ્ત્રીને તેની બુધ્ધિને બદલે દેખાવથી કેમ માપે છે?
- પુરૂષમાં પોતાનામાં જે ન હોય, તેની અપેક્ષા રાખે !
(ભરત ડી. સાંખલા, ડિસા)

* લવ મૅરેજ કર્યા પછી 'લવ' ગાયબ થઈ જાય ને ફક્ત 'મૅરેજ' જ રહે, એવું શાથી?
- આવું તો નસીબદારોને જ હોય... ઘણીઓને તો આખેઆખા વરો જ ગાયબ થઈ જતા હોય છે...!
(સંગીતા અલ્કેશ પટેલ, દુધવાડા-પાદરા)

* સ્ત્રી જ સ્ત્રીની દુશ્મન કેમ હોય છે?
- હું તો પુરૂષ છું.
(મણીબેન પટેલ, ઊંટડી-વલસાડ)

* શું આપણા દેશમાં એકેય માનવતાવાદી રાજકારણી છે જ નહિ?
- રાજકારણને માનવતા સાથે કોઈ સંબંધ...???
(ડૉ. ભાર્ગવી પરાગ પંડયા, રાજકોટ)

* શું તમે ભગવાનના માણસ છો?
- આવું હાળું... ભગવાને ય એકવાર મને પૂછતા હતા...!
(લલિતા ઓઝા, જુનાગઢ)

* રોતા રોતા હસવાનું ને હસતા હસતા રોવાનું... તમને આવો કોઈ અનુભવ?
- સૉરી... હું મનમોહનને ટીવી પર પણ જોતો નથી.
(મસઉદ એફ. લક્ષ્મીધર, મહુવા)

* રાજા, વાજા અને વાંદરા... હવે કોઇ બાકી?
- રાજાઓને આની ખબર ન હોય!
(જી.એચ. પટેલ, અંકલેશ્વર)

* અંગ્રેજી ભાષાનું પાગલપન જોયા પછી શું લાગે છે?
- મને કાંઈ લાગતું નથી, પણ આપણા તોફાની કવિ હરદ્વાર ગોસ્વામીનો શે'ર કામમાં આવે એવો છે :
'એના કરતા તો હે ઈશ્વર, દે મરવાનું,
ગુજરાતીનું ય ગુજરાતી કરવાનું?'
(પી.કે. બિપીન, વસઇ)

* ફિલ્મસ્ટારો એમની જન્મ તારીખ સાથે વર્ષ કેમ નથી લખતા?
- એને માટે સંવાદ લેખક મળતા ન હોય!
(હેમંત સરખેદી, ભાવનગર)

* પ્રભુ શ્રીરામને મૃત્યુ પછી ('રામ બોલો ભ'ઈ રામ') યાદ કરવામાં આવે છે... એ પહેલાના એકે ય શુભ પ્રસંગે કેમ નહિ?
- પ્રભુ શ્રી ગણેશજીમાં તમામ દેવો સમાવિષ્ટ થઈ જાય છે... ને કોઈપણ પ્રસંગે ગણેશજી સર્વ પ્રથમ સ્મરણમાં આવે છે.
(રાજેશ કે. ખાંદલા, સરધાર-રાજકોટ)

* ધીરજના ફળ મીઠા હોય પણ વિલંબના ફળ કેમ ખાટાં હોય?
- વિલંબની ચિંતા સ્ત્રીને વધુ હોય, માટે એને ખાટું ખાવાના મનો થાય છે!
(નૈષધ દેરાશ્રી, જામનગર)

* ગરીબી દૂર કરવા ગરીબોએ ઉત્પાદક ન બનવું જોઈએ?
- એ લોકો ઢેર સારા બાળકો ઉત્પાદન કરીને ગરીબ રહે છે!
(પલક નાણાવટી, ઓખા)

* સ્વર્ગમાં ભગવાન હોય તો નર્કમાં કોણ હોય?
- ગયા પછી મને જણાવો.
(વિનોદ જી. પરમાર, અંકલેશ્વર)

* 'નો લાઈફ વિધાઉટ વાઈફ' કેટલે અંશે સાચું?
- હું વિધાઉટવાળો નથી.
(બિપીન આર. સંઘવી, આણંદ)

28/06/2013

કલ્પના ('૬૦)

ફિલ્મ : કલ્પના ('૬૦)
નિર્માતા : અશોકકુમાર
દિગ્દર્શક : રાખન
સંગીતકાર : ઓ. પી. નૈયર
ગીતકારો : (કોષ્ટક મુજબ)
રનિંગ ટાઈમ : ૧૭ રીલ્સ
થીયેટર : ? - (અમદાવાદ)
કલાકારો : અશોકકુમાર, પદ્મિની, રાગિણી, અચલા સચદેવ, બાલમ, સુંદર, પાછી, સરિતા, દેવી, કેશવ રાણા.



ગીતો
૧. ઓ જી સાવન મેં હૂં બેકરાર, સજનવા સે કહે દીજો ... આશા ભોંસલે
૨. ફિર ભી હૈ દિલ બેકરાર, જાયે કહાં મેરી નજર... આશા ભોંસલે
૩. હમ કો સમઝ ન લિજીયે ડાલી ગુલાબ કી... આશા ભોંસલે
૪. અસ્સલામ આલેયકૂમ બાબુ કહો કૈસા હાલ હૈ ?... આશા, સુધા મલ્હોત્રા
૫. એક રંગિન પહેલી હૂં, ખિડકી પે આઉંગી... આશા-રફી
૬. પ્યારા પ્યારા હૈ સમા, સૈયા જાતે હો કહાં... આશા-રફી
૭. નમસ્કાર મહાદેવ કો... તૂ હૈ મેરા પ્રેમદેવતા... રફી-મન્ના ડે
૮. ચલે આઓ ખરીદારો કે હમ ઉલ્ફત લૂટાતે હૈં... આશા ભોંસલે
૯. આના આના અટરીયા પે આના, દેખ લે ચાહે સારા... આશા ભોંસલે
૧૦. બેકસી હદ સે જો ગૂઝર જાયેં, કોઈ અય દિલ જીયે કે... આશા ભોંસલે
ગીત નં. ૧ હસરત જયપુરી, ૨,૫,૭,૮ : કમર જલાલાબાદી, ૩,૪,૬,૯ : રાજા મેંહદી અલીખાન ૧૦ : જાં નિસાર અખ્તર

અશોકકુમાર (અમર) વિધૂર છે ને એની માં (સરિતાદેવી) વિધવા છે. આ ખાનદાનમાં એક વાર વિધવા કે વિધૂર થવાની હોબી કે પરંપરા સદીઓથી ચાલી આવે છે એટલે નવા ઓર્ડરો ઉપર પણ પૂરતું ધ્યાન આપવા માટે એક દીકરી (બેબી ફરીદા)વાળો પિતા અમરબાબુ, બીજી (પદ્મિની)ને ત્રીજી (રાગિણી) નામની યુવાન સ્ત્રીઓ પાસે અરજીઓ મંગાવે છે. અરજી વિધવા બનાવવાની નહિ, લગ્ન માટે કરવાની સૂચના અપાઈ હોય છે, પણ રાગુડી બહુ હુંશીયારી મારતી હતી એટલે અમરબાબુએ એને 'છુટા નથી, આગળ જાઓ' કહીને જે શી ક્રસ્ણ કરી દીધું. આમાં પદ્મિની (ફિલ્મમાં નામ 'કલ્પના') ભરાઈ ગઈ. મૂળ તો એ કોઠાની તવાયફ હતી અને અમરબાબુને ખબર પડી જાય તો વહેલા વિધવા થવું પડે, એટલે 'મૈં કહેના ચાહતી થી... પર તુમને કહેને ન દિયા...'ના દરેક ફિલ્મોમાં આવતા રાબેતા મુજબના બહાના હેઠળ અમરબાબુને ઉલ્લુ બનાવતી રહે છે. સારા ઘરની... આઈ મીન, સારા કોઠાની તવાયફોને આવું શોભે, ભાઈ? આમ તો છાનુંછપનું બધું સમુસુતરું પાર ઉતરી જાત, પણ પદ્મિનીની માં (અચલા સચદેવ) એક જમાનાના રાજઘરાણાની તવાયફ હતી, એ ઠાકૂર સા'બ (એસ.નઝીર) અચાનક આવીને બધો ભાંડો ફોડી નાંખે છે, એમાં બેનનું પિલ્લું વળી જાય છે ને અમરબાબુ વીલે મોંઢેં પાછા વળી જાય છે, પણ પદ્મિનીના રૂપને એ ભૂલી શકતા નથી ને ધોયેલે મૂળે પાછા આવે છે, ત્યારે પદ્મિની ના પાડે છે. એક્ચ્યુઅલી, પદ્મિનીએ અમરબાબુની માં સાથે ગોઠવણ કરેલી હોય છે કે, અમરબાબુ મને નફરત કરે એવી યોજના તરતી મૂકું છું ને કોઠે પાછી જઉં છું. કારણ એટલું કે, આગલા લગ્નથી અમરબાબુને જે પુત્રી હતી. તે મોટી થાય તો લોકો એને તવાયફની દીકરી માનીને બદનામ કરી નાંખે, એટલે આ કલ્પનાડી જુઠ્ઠું બોલીને અમરને મામો બનાવે છે.

અમરબાબુ ય ઓછો નથી, માં પોતાને મધ્યમવર્ગનો કહેવડાવે છે ને આમ પાછો આખી ફિલ્મમાં શૂટ પહેર્યા સિવાય ફરતો નથી. ઘરના બાથરૂમમાંથી બહાર પણ શૂટ પહેરીને નીકળે છે, બોલો...! ને તો ય એની બા ખીજાતી નથી!

આ મિડલકલાસ અમરબાબુ કાશ્મિરથી ટ્રેનમાં ફર્સ્ટ કલાસમાં પાછો મુંબઈ આવે છે. ત્યાં પોતે પેન્ટર હોવાનો દાવો કરી અજાણી યુવતી કલ્પનાના પ્રેમમાં પડતો આવે છે. ટ્રેનમાં રાગિણી મળી જાય છે, તો એની સાથે એવી સ્માર્ટનેસ બતાવે છે કે પેલી એના પ્રેમમાં પડી જાય... ને પેલી પડે ય છે. આજકાલ કોઈનો ભરોસો કરવા જેવો છે, ભ'ઈ?

એક બાજુ કલ્પનાને ફિક્સ ડીપોઝિટમાં મૂકી રાખી છે ને બીજી બાજુ મુંબઈ આવીને કરન્ટ અકાઉન્ટમાં પેલી રાગુને પોતાની ભારત કલા કેન્દ્રમાં ડાન્સ ડાયરેક્ટર તરીકે કેવળ નોકરી જ નથી આપતો. ઘેર લઈ આવીને દીકરી અને બા સાથે ઓળખાણો ય કરાવે છે, એમાં પેલી બન્ને માની જાય છે કે, પચ્ચાસ વરસનો કાકો છેવટે આને તો પરણશે જ! પણ કલ્પના પાછી આવી જાય છે એટલે મોબાઈલના નેટવર્કની જેમ અમરબાબુ કન્યા બદલી નાંખે છે... ને રાગુડીને કહી દે છે, 'ઈસ તરફ કી સભી લાઈનેં વ્યસ્ત હૈ!' તારી ભલી થાય ચમના... 'એક માસુમ કે દિલ સે ખેલને કા તુમ્હેં ક્યા હક્ક થા...?' (એક નહિ... સોરી... દો દો માસુમો...!)

ને તો ય અમરબાબુ ધંધાદારી પ્રિન્સિપાલ તરીકે સારો બિઝનેસ કરી લે છે અને પદ્મિની-રાગિણી બન્ને પાસે એ ડાન્સ કરાવે છે, 'તૂ હૈ મેરા પ્રેમદેવતા, અંતરઘટ તક પ્યાસી હૂં મૈં...'

વાચકો, મેં કોશિષ પૂરી કરી છે કે, ઉપરની વાર્તા સમજતા તમે ગોથાં ખાધે રાખો, કારણ કે ફિલ્મ જોતા જોતા મેં બહુ ખાધા છે ને હું એકલો શું કામ મરું?

હમણાં ધર્મેન્દ્ર અને તેના નિષ્ફળ બેટાઓની ફિલ્મ 'યમલા પગલા દીવાના' આવી છે અને એ ય પાર્ટ-૨. કહે છે કે, તમે કોઈની હત્યા કરવા માંગતા હો ને કરી લીધા પછી જેલમાં જવું ન હોય છતાં તમારો દુશ્મન ઠેકાણે પડી જાય, એવું કરવું હોય તો તમારા ખર્ચે પેલાને બે ટિકીટ 'યમલા પગલા દીવાના'ની ગિફટ તરીકે મોકલી આપો. આખી ફિલ્મ જોયા પછી એ કદાચ ૨૬-મા માળેથી ભૂસકો મારશે અને ઈન્ટરવલમાં બહાર નીકળી ગયો તો ૧૩મા માળેથી ભૂસકો મારશે.

આવી જ દુશ્મનાવટ હે વાચકો, તમે અત્યારે પતાવી શકો છો. તમારે કોઈની ઓખાત બગાડી નાંખવી હોય તો કાં તો એને તમારા ખર્ચે અશોકકુમારની આ ફિલ્મ 'કલ્પના'ની ડીવીડી મોકલી આપો ને કાં તો અશોક દવે લિખિત 'બુધવાની બપોરે', 'એનકાઊન્ટર' અથવા આજની આ કોલમ 'ફિલ્મ ઈન્ડિયા, વાંચવા મજબુર કરો... સાલા પાની ભી નહિ માંગેગા...!'

તો શું 'કલ્પના' એટલી બધી ખરાબ છે? આજના છોકરડાઓમાં એક નવી ફેશન શરૂ થઈ છે. આજની કોઈ ફિલ્મ જોયા પછી આપણે પૂછીએ, 'કેવી લાગી?' એટલે જવાબ મળે, 'એક વાર જોવાય એવી ખરી, હો!'

તારી ભલી થાય ચમના... તો શું બાકીની ફિલ્મો બસ્સો-બસ્સો વાર જોવાય એવી હોય છે?

પણ 'કલ્પના' એટલી બધી ખરાબ ન હોવાનું આખુડું કારણ એનું બેનમૂન સંગીત છે. ઓ પી નૈયરનો રથ સંગીતની રણભૂમિ ઉપર આવે, એટલે ફાસફૂસીયા જ નહિ, સંગીતના નાનામોટા અનેક રાજા-મહારાજાઓ બાજુ પર ખસીને રસ્તો કરી આપે. ગીતો બધા મુહમ્મદ રફી અને આશા ભોંસલેના હોય, એટલે અમથું ય મારા જેવા રફી પ્રેમીઓના તો દસે ય દરવાજે દીવા હોય! શક્ય છે, સંગીતમાં ઓછા ડૂબેલાઓએ 'કલ્પના'ના બધા ગીતો ન સાંભળ્યા હોય. તમામ ગીતો આઉટરાઈટ સારા છે પણ નહિ, પણ આશા ભોંસલેનું 'બેક્સી હદ સે જો ગૂઝર જાયેં, કોઈ અય દિલ જીયે કે મર જાયેં...' ખૂબ કસરતો કરી કરાવીને ગવાયેલું ગીત છે. યાદ તો છે ને પંડિત રામનારાયણની મીઠડી સારંગી? ધૂન તો રાગ દેસ પર આધારિત છે પણ, આ ગીતનું મુખડું સાંભળીએ તો રાગ તિલક કામોદ લાગે... (યાદ કરો, લતાના 'પ્રેમપરબત'ના 'યે નીર કહાં સે બરસે હૈ યે બદરી કહાં સે આઈ હૈ...' અને મુકેશનું પંડિત રવિશંકરની ફિલ્મ 'ગોદાન'નું 'હિયા જરત રહત દિનરૈન, હો રામા જરત રહત દિનરૈન...' (બન્ને તિલક કામોદ) એ જ આશાનું 'ફિર ભી હૈ દિલ બેકરાર...' ઝૂમી ઉઠાવે એવું લહેરાતું ગીત છે, પણ તમને ને મને હજી બીજા બસ્સો વર્ષ યાદ રહી જાય એવું દાદા મન્ના ડે અને રફી સાહેબનું રાગ લલિત ઉપર આધારિત 'તુ હૈ મેરા પ્રેમદેવતા...' કાનની મેહફીલસમું છે. બન્ને સંગીતકારોની ખેલદિલી જુઓ. ઓ પી નૈયરે આ ગીત મદન મોહનની ફિલ્મ 'ચાચા ઝીંદાબાદ'ના રાગ લલિત પર જ આધારિત 'પ્રીતમ દરસ દિખાઓ...'ની અસર ઓપીના પ્રેમદેવતા પર હતી, તો તરત મદન મોહનને ફોન કરીને પરમિશન માંગી લીધી અને મદને આપી ય ખરી. તો વળતા હૂમલા તરીકે મદને ય ફિલ્મ 'દુલ્હન એક રાત કી'ના રફીએ ગાયેલા 'એક હંસિ શામ કો...'માં ટિપીકલ ઓપીની પેટર્ન માટે પરમિશન માંગી.

વચમાં અપ્રસ્તુત છતાં એક કિસ્સો વાંચવા જેવો છે. સંગીતકાર સજ્જાદ હુસેન ભાગ્યે જ કશું ભણેલો હતો, છતાં એની વાતો, એના કટાક્ષો અને જીવન પ્રત્યેની સમજ સાહિત્યિક હતી. લતા મંગેશકરને હિંદી ફિલ્મોની એકમાત્ર સર્વોત્તમ ગાયિકા ગણાવતા સજ્જાદે કહ્યું હતું, ‘Lata sang and others made miserable efforts.' એ જ સજ્જાદને ખબર પડી કે એના મેગ્નમ ઓપસ ગીત 'યે હવા યે રાત યે ચાંદની, તેરી અદા પે નિસાર હૈ...' (તલત મેહમુદ : ફિલ્મ સંગદિલ)ને રાગ દરબારીમાં બનાવ્યું, એની સામે મદનમોહને આ જ રાગ પર ફિલ્મ 'આખરી દાવ'માં મુહમ્મદ રફી પાસે 'તુઝે ક્યા સુનાઉં મૈં દિલરૂબા, તેરે સામને મેરા હાલ હૈ...' બનાવ્યું, એમાં સજ્જાદને નકલ લાગી. મુંબઈના કોઈ સ્ટેજ પ્રોગ્રામમાં મદન મોહન સ્ટેજ પરથી બકસ્ટેજમાં જતી વખતે સજ્જાદ પાસેથી પસાર થયા, ત્યારે છાતીવઢ ઘા સજ્જાદે માર્યો, 'ક્યા બ્બાત હૈ... આજકાલ પરછાઈયાં ભી ચલને લગી હૈ...?'

જવાબમાં નમ્ર મદન મોહને મારેલી સામી સિક્સર પણ સ્ટેડિયમ કૂદાવીને સીધી બહાર ગઈ. મદને સજ્જાદને સામું પૂછ્યું, 'સજ્જાદ સા'બ, ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રી મેં આપ કે સિવા કોઈ ઓર ભી સંગીતકાર હૈ, જીસકી મૈં નકલ ભી કરું...?'

નકલ કરવામાં સ્વયં દાદામોની પણ પાછા પડયા હતા. એ ઍક્ટર હતા ત્યાં સુધી બરોબર હતું... સર્જક થવા ગયા, એમાં માર ખાઈ ગયા. આ અને આવી બીજી ત્રણ ચાર ફિલ્મો (ફિલ્મ 'રાગિણી' પણ ખરી) એમણે પોતે બનાવી. સાલી એક ફિલ્મમાં ઠેકાણું નહિ. આટલો મોટો અક્ટર જ્યારે પોતે ફિલ્મ બનાવે, ત્યારે કંઈક નવું તો જાવા દિયો, કાંઈક ઉત્તમ તો આપે ને? મૂલ્ય અહીં રાજ કપૂરનું માનવું પડે કે, અક્ટર તરીકે તો એ ગ્રેટ હતો જ, પણ સર્જક તરીકે એણે એક પછી એક કેવી ઊંચા ગજાંની ફિલ્મો બનાવી? દિલીપ કુમાર સર્જક બનવાની દિશામાં ગયો જ નહિ અને દેવ આનંદના માથે નાના ભાઈ વિજય આનંદનો હાથ હતો, ત્યાં સુધી સઘળું સર્વોત્તમ હતું, પણ ભાઈ જ્યાં પોતે દિગ્દર્શક બનવા ગયા, ત્યાં માની ન શકાય એટલી ખરાબ ફિલ્મો બનાવી.

યસ, 'કલ્પના'માં એ જમાનાના પ્રેક્ષકો એ વાતે ધૂમધામ ખુશ હશે કે, અશોકકુમારે કાશ્મિરના મનોહર દ્રષ્યો ઝડપ્યા છે. 'બકસમ' શબ્દનો અર્થ અહીં લખાય એવો નથી, પણ પદ્મિની 'બક્સમ' બ્યુટી કહેવાતી. એ જ તો કારણે રાજ કપૂરે તાબડતોબ લપેટી લીધી. રાજ સમય વેડફવાનો સખ્ત વિરોધી હતો. આમે ય, સાઉથની હીરોઈનો 'બક્સમ' બ્યુટી તો હોય જ, એટલે નવા અરજીપત્રકો સ્વીકારવાનો સમય થયો, એટલે પદ્મિનીને VRS આપીને રાજે વૈજ્યંતિમાલાને હંગામી ધોરણે રાખી લીધી. પદ્મિનીએ રાજને છોડયા પછી કોઈ ૪-૫ ફિલ્મોમાં કામ કર્યું પણ કાંઈ જામ્યું નહિ. એટલે અમેરિકા સ્થિર થવાનું નક્કી કર્યું, પણ રાજ કપૂર પાછો આવ્યો... જૂની યાદો તરોતાઝા કરવા અને એની આત્મકથાત્મક ડ્રીમ ફિલ્મ 'મેરા નામ જોકર'માં એને ફરી બોલાવી... ઉપયોગ તો પેલો બક્સમ બ્યુટીનો જ થયો! એ પછી પદ્મિની કાયમ માટે અમેરિકા જતી રહી. દરમ્યાનમાં આ ફિલ્મની સેકન્ડ હીરોઈન અને તેની સગી બેન રાગિણી ગૂજરી ગઈ. રાગિણીએ શશી કપૂર સાથે 'યે દિલ કિસ કો દું?'માં કામ કર્યું હતું. પદ્મિની પણ ૨૪ સપ્ટેમ્બર, ૨૦૦૬ના રોજ ગૂજરી ગઈ. એ ૧૨ જૂન, ૧૯૩૨માં જન્મી હતી.

એમની ત્રીજી પણ એક બહેન હતી, લલિતા. ત્રણે ય બહેનોએ શાસ્ત્રીય નૃત્યોના જગતમાં 'ત્રાવણકોર સિસ્ટર્સ'ને નામે આખા દેશમાં ધૂમ મચાવી હતી.

26/06/2013

હું ચીફ ગૅસ્ટ બન્યો

'અસોક ભ'ઇ બોલો છો ?'

મને જુઠઠું બોલવાની હૉબી નહિ અને રવિવારે હું જુઠ્ઠું બોલતો નથી, એટલે મેં હા પાડી. ફોન પર એમનો ચહેરો દેખાય નહિ, એટલે પૉસિબલ છે, મેં ભયના માર્યા હા પાડી હોય !

'જુઓ, એક કામ કરો. આ રવિવારે અમારી જ્ઞાતિનું ફંક્સન છે. તમારે ચીફ ગૅસ્ટ બનવાનું છે. તમતારે રીક્સા-બીક્સામાં આઇ જજો. ભાડું પકડાઈ દઇસું.'

મેં ફોન મૂકી દીધો, એટલે સાંજે એ તો ઘેર આવ્યા. એમની સાથે એક બીજો માણસ પણ હતો.

હું કેદારનાથની તાજી તબાહીમાંથી બચીને આવેલો યાત્રાળુ હોઉં, એવી દયાથી મારા ઘરમાં એમણે જોયું. એમની મૂળ અપેક્ષા રેલ્વેનું ગોડાઉન જોવાની હોય ને જોવા મારૂં ઘર મળ્યું હોય, એવા આશ્ચર્યથી પૂછી ય લીધું,

'અહીં રહો છો ?'

'ના. અહીં તો અમે ઘરઘર રમીએ છીએ. અમે તો બહાર કમ્પાઉન્ડમાં આવેલા ઝાડ ઉપર રહીએ છીએ.' એવું કહેવાનો જોસ્સો તો ચઢ્યો પણ આવી તકલાદી હ્યૂમર આની પાછળ ક્યાં વેડફી નાંખવી, એ હિસાબે હૂં ચૂપ રહ્યો. હું ગુજરાતી હોવાથી મને હજી કોઇનું ગળું દબાવતા આવડતું નથી. મૂળભૂત રીતે, કોઇએ શીખવાડેલું પણ નહિ, એટલે ગળું દબાવવા જઉં, તો પેલાને ગલીપચી થઇ જાય, તો એને તો સાલાને ગમ્મત પડે ને આપણો જીવ જાય... પણ એ બંનેને જોઇને કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગોરને ય બંનેના ગળાં દબાવી નાંખવાનું જોમ ઉપડે, એવા લાગતા હતા.

'ત....તમે જ અસોકભ'ઇ ને ? આપણે સવારે વાત થઇ'તી ને ફોન પર... એ હું સુરેસ... સુરેસ સાહ... ચા-બા મૂકો...'

હજી હું કાંઇ રીઍક્ટ થઉં, એ પહેલા એ મારો જન્મજન્માંતરનો દોસ્ત હોય એમ એની સાથે આવેલાને મારો પરીચય આપવા માંડયો, 'આ..પેલા છાપામાં કૉમેડી જેવું લખે છે ને... જૉક્સ ને એવું બધું... બધાને હસાય હસાય કરે છે, એ જોકર આ જ... અસોક દવે, યાર ! બહુ મસ્ત કૉમેડીયન છે... મારી વાઈફ તો એમનું બહુ વાંચે છે..'

અત્યાર સુધી તો આ એકલો જ ડોબો લાગતો હતો... પણ એની વાઇફમાં થોડી બુધ્ધિ-ફૂધ્ધિ હશે, એવો અણસારો મળ્યો.

એ વાત જુદી છે કે, મારી પોતાની વાઇફ મારા લેખો કદી વાંચતી નથી.

આ સુરેશ શાહ ભર બપોરે હાઇ-વે પરના કોઇ ઝાડ નીચે પાણીનું કાળું માટલું મૂક્યું હોય, એવો બેઠી દડીનો માણસ હતો. એના ચેહરા ઉપર કોઇ સપાટ પ્રદેશ દેખાતો નહતો. કપાળ સપાટ હોવું જોઇતું હતું, પણ ત્યાં ઇસ્ત્રી-બિસ્ત્રી ફેરવીને સપાટ કરવાને બદલે એણે કોઇ ૩-૪ જાતના ચાંદલા કર્યા હતા. ગાલ તો માણસને બાય ડીફૉલ્ટ, સપાટ મળ્યા હોય, પણ આના ગાલના ખાડામાં ઝીણકી ઝીણકી બે આખી સોપારીઓ ગોઠવી શકાય એમ હતું. ઈશ્વરની મૂળભૂત ડીઝાઇન પ્રમાણે એની દાઢી આપણા જેવી જ ઊગી હશે, પણ જન્મ્યો ત્યારે એની ફોઇઓ, માસીઓ, મામીઓ કે મમ્મીઓએ (સૉરી...મમ્મીએ) દાઢીનું ચોપકું ખેંચી ખેંચીને એવું લાંબુ કરી નાંખ્યું હશે, કે આજે તમે જુઓ તો, સહજ ભાવે સૌંદર્ય ઊઘડયું હોય ને થેલાના કાણામાંથી બટાકું આવતું હોય, એવી એની દાઢી આખા ચહેરાને લીડ કરતી હતી. બોલતી વખતે સુરીયો ખભાનો એક ઝટકો મારીને વાત શરૂ કરતો હતો.

'અસોક દવે....ઍક્ઝેટ ૪ વાગે હૉલ પર પહોંચી જજો. અમારૂં ઑડિયન્સ સાડા પાંચ સુધીમાં આઇ જસે.'

જેમ મને ગળું દબાવવા ઉપર હજી હાથ બેઠો નથી, એમ કોઇના માથે સ્ટીલનો ગ્લાસ પછાડવાનો ય બહોળો અનુભવ નથી. વાઈફ બબ્બે ગ્લાસ લઇને આવી હતી ને મારૂં મનડું ઉપડયું ય હતું કે, સાલાઓના માથે બંને ગ્લાસ પછાડું, પણ સૃષ્ટીનો નિયમ છે કે, બહાદુરો વિચારકો હોતા નથી ને વિચારકો બહાદુર હોતા નથી. હું તો બેંમાંથી એકે ય કૅટેગરીમાં આવતો નથી, એટલે ગ્લાસ પછાડવાનો પ્રોજૅક્ટ માંડી વાળવો પડયો.

અમથું ય જાણ કર્યા કે પરવાનગી લીધા વિના કોઇ સીધું ઘરે જમા થઇ જાય, એ તો પોસાય નહિ ને ? અને આમે ય, બનાવવો હતો મને ચીફ ગૅસ્ટ, પણ એમનામાં કોઇ ડીસન્સી જેવું હયાત નહોતું, એટલે મેં ગુસ્સીલા મોંઢે કીધું, 'જુઓ ભાઇ, હું ક્યાંય ભાષણ આપવા જતો નથી. ચીફ ગૅસ્ટ બનવાનો તો સવાલ જ નથી. આવજો.'

દરમ્યાનમાં બહાર નીકળેલી દાઢીએ મને નજીકથી ઓળખતા ૩-૪ સંબંધીઓના પત્રો ભલામણ પત્રો આપ્યા, જેમાં રીક્વૅસ્ટ કરવામાં આવી હતી કે, અમારા ખાતર પણ તમે આ આમંત્રણ સ્વીકારશોજી. નામો એવા હતા કે, ના પાડી શકાય એમ હતું નહિ, એટલે મેં ગુસ્સો ગળી જઇને કહ્યું, 'આવીશ તો ખરો.... પણ પુરસ્કાર રૂ. ૧૫,૦૦૦/- ફાવશે ?'

'એટલો બધો નંઇ આલો તો ચાલશે... એં...તમે તારે ૮-૧૦ હજાર આલજો ને...આમ તો અમે કોઇના લેતા નથી, પણ તમે મોટા માણસ છો, એટલે તમારી પાસેથી ૮-૧૦ હજાર લઇસું, મારા ભ'ઇ...વાત પતી ગઇ !'
'આ ૧૫-હજાર મારે તમને આપવાના નથી...તમારે મને આપવાના છે !'

'સેના...?' એટલું બોલીને બાજુમાં ઊભેલી પાર્ટી સામે ચીડથી જોઇને બોલ્યા, 'અલ્યા ભ'ઇ, એક તો તમને ચીફ ગૅસ્ટ તરીકે બોલાઇએ છે....તમારા ગરામાં ફૂલોની મારા પહેરાઈએ છે....પછી અમારે સેના પૈસા આલવાના ?'

ઘરમાં કૂતરો પાળવાનો અહીં ફાયદો થયો હોત...આ લલવાઓની પાછ્ળ છોડી તો મૂકત...! પણ વાઈફને મારાથી એટલું બધું ફાવી ગયું છે કે, કૂતરો પાળવા જ ન દીધો, એના આવા પરિણામ ભોગવવા પડે છે !

એમને કાઢી તો મૂક્યા, પણ ફંકશનમાં જવું ય પડયું...પેલા સંબંધીઓના આગ્રહોને કારણે !

ત્યાં તો આ બંને લલ્લુઓ સિવાય કોઇ મને જોયે ઓળખતું નહોતું, એટલે પહોંચ્યો ત્યારે ચીફ ગૅસ્ટનું સ્વાગત-ફાગત તો દૂરની વાત છે, એમની જ્ઞાતિના પ્રમુખે હું મંડપવાળો હોઉં, એમ આદેશ આપ્યો, 'અલ્યા...કોનું કામ છે ?'

મેં જીભ કચરેલી રાખીને કીધું, 'આજના સમારંભનો હું ચીફ ગૅસ્ટ છું...'

'અરે મહેશ....આ કોઇ ચોથા ચીફ ગૅસ્ટ આયા છે...' એટલું કહીને પ્રમુખશ્રી હું સાંભળી શકું એમ બબડયા : 'હાળું ઑડિયન્સ આટલું આવવાનું નથી ને ચીફ ગૅસ્ટો ચચ્ચાર ભેગા થઇ ગયા....!' પછી ડાયરૅક્ટ મને કીધું, 'જો ભ'ઇ...જે કોઇ તમારું નામ હોય. અહીં ખુરશી પર બેસો. પ્રોગ્રામ શરૂ થયે તમને બોલાઇશું ! ઑડિયન્સ તો કલાકેકમાં આઇ જશે.'

'ઑડિયન્સમાં કોણ છે ?'

'અરે ખાસ કોઇ નહિ.... આ તો અમારી જ્ઞાતિના મંદબુધ્ધિના બાળકો માટે કૉમેડી શો જેવું રાખ્યું છે...કોઇકે વળી કીધું કે, પેલો અશોક દવે છે....એ બહુ હસાવશે....એ જેવું લખે છે, એવું જ ઑડીયન્સ છે, એટલે છોકરાઓ ખુશ થશે.. અને હા ભ'ઇ...તમારૂં નામ શું ?'

સિક્સર

- એક સારા સમાચાર : હવે નૅશનલ જ્યૉગ્રાફિકે પણ ક્રોકોડાઇલ (ક્રૉક્સ) કે ઍલીગૅટર્સને ભારતના 'મગર'નું ઑફિશીયલ નામ આપી દીધું છે. એ લોકો ઇંગ્લિશમાં ય ક્રોક કે ક્રોકોડાઇલને બદલે 'મગર' બોલે છે.

- ઓહ ન્નો...! ગુજ્જુ મમ્માઓ અને ઇંગ્લિશ ટીચરો મુશ્કેલીમાં... 'મગર'નું ઇંગ્લિશ કરવું પડશે !

23/06/2013

ઍનકાઉન્ટર 23-06-2013

તમારી પડોસણો તમને પત્રથી સવાલ પૂછે છે કે રૂબરૂનો આગ્રહ રાખે છે ?
- બેમાંથી એકે ય નહિ...! એ લોકોનો ટેસ્ટ તો ઊંચો છે...!!
(દિલીપ ધંધૂકીયા, અમદાવાદ)

શું કૅટરિના કૈફે સલમાનખાનને ભાઈ બનાવ્યો છે ?
- આમાં આપણું નામ ના આવવું જોઈએ, બસ !
(તાહા કુશલગઢવાલા, દાહોદ)

ભારતની વસ્તી ચીન કરતા વધી જશે તો કેવા હાલ થશે,એ કદી વિચાર્યું છે ?
- મારે મારા પૂરતું વિચારવાનું હતું, તે વિચારી લીધું છે, હવે નવા વિચારો કરતો નથી. સરકારી-સૅટ મુજબ મારે બે જ સંતાનોનો મારો છે.
(યશ ડી. શાહ, અમદાવાદ)

તમે લેખક શોખથી બન્યા કે પાપી પેટ માટે ?
- બીજે ક્યાંય બુદ્ધિ ચાલે એમ નહોતી ને આમાં બુદ્ધિની જરૂર પડે એવું નહોતું!
(મણીબેન પટેલ, ઊંટડી, વલસાડ)

શું આજની મોંઘવારી મધ્યમવર્ગને ખલાસ કરી નાંખશે ?
- કાલે ખબર પડે !
(ધવલ સી. માંડલીયા, અમદાવાદ)

આજે લોકો એકબીજાને સ્વાર્થ વગર બોલાવતા નથી ?
- તમે બોલાવો છો ?
(દિપીકા ચક્રવર્તી, અમદાવાદ)

આજે સ્વબચાવ માટે પિસ્તોલ જોઈતી હોય તો ય એ લોકો સત્તર ધક્કા કેમ ખવડાવે છે ?
- સ્ત્રી છો... પિસ્તોલની શી જરૂર ? જીભ વાપરો... પહેલે ધક્કે એ બધા લાંબા થઈ જશે !
(મીરા કે. સોઢા, સુરેન્દ્રનગર)

રોમિયો તો ઐતિહાસિક પાત્ર હતું, છતાં પોલીસખાતામાં 'અન્ટી રોમિયો સ્કવૉડ કેમ ?'
- આપણી પોલીસ પણ ઐતિહાસિક પાત્ર છે.
(જયેશ અંતાણી, ભાવનગર)

અગાઉ સ્ત્રીને પગની જૂતી સમજવામાં આવતી હતી.. આજે ?
- માં જગદંબા !
(પૂજા ભાટીયા, વિંછીયા-જસદણ)

ડૉ. મનમોહનને બોલતા કરવાનો કોઈ ઉપાય ?
- સંભળાતું થશે પછી બોલતાય થશે !
(ઓ. વી. સાગર, રાજકોટ)

તમને ગમતું પ્રિય પુસ્તક ક્યું ?
- અશોક દવે લિખિત, જૂનાં ફિલ્મી હીરો-હીરોઈનોની ઓળખ પરેડ કરાવતું, 'હીરો-હીરોઈન'...
(પાર્થ આહ્યા, ગોંડલ)

સિંહ જેવા બાલ ઠાકરે જેવો બીજો એકે ય નેતા આ દેશમાં દેખાતો નથી..!
- હિંદુ હોવાનું ગર્વ એક માત્ર ઠાકરે જાહેરમાં વ્યક્ત કરી શકતા.
(જીતેન્દ્ર કેલા, મોરબી)

''હું અશોક દવે' ભારતનો વડાપ્રધાન હોઉં તો દેશમાંથી મોંઘવારી અને ભ્રષ્ટાચાર દૂર કરીશ.'' આ જવાબનો સવાલ શું હોઈ શકે ?
- જવાબ મળી ગયા પછી સવાલ પૂછવાની જરૂરત ક્યાં રહે છે ?
(પ્રદ્યુમ્ન સી. પંડયા, અમદાવાદ)

જવાબ વાંચીને 'ઍન્કાઉન્ટર'નો ભોગ બનનારાને પરસેવો છુટી જાય, તો શું સલાહ આપો છો ?
- પંખો ચાલુ કરો.
(પી. આર. સોનપાલ, ભાવનગર)

પ્રથમ દ્રષ્ટિના પ્રેમની જેમ પ્રથમ દ્રષ્ટિનું 'ઍનકાઉન્ટર' ખરૂં ?
- છાનોમાનો માલ ઉઠાવતા દુકાનદારની નજર પડી જાય એ !
(કમલેશ ધોળકીયા, વડોદરા)

કથાકિર્તન દરમ્યાન ફિલ્મી ગીતોની ધૂન પર કહેવાતા ભજનો ઉપર ભક્તોને ડાન્સ કરાવે, એ સાધુસંતોને શું કહેવું ?
- હવે પ્રાર્થના પરમેશ્વરને નહિ... એ સાધુસંતોને કરો કે, ભજનમીશ્રીત બૉલ-ડાન્સીઝ કરાવે તો ભક્તોનું ભલું થાય !
(ડૉ. પ્રદ્યુમ્ન ડી. વ્યાસ, અમદાવાદ)

લાફિંગ ક્લબોમાં કૃત્રિમ હાસ્ય ઊભું કરાવવાના પ્રયોગ અંગે શું માનો છો ?
- દુનિયાભરની લાફિંગ ક્લબોને મારી એક માત્ર નમ્ર અરજ છે... બસ, એક વાર ડૉ. મનમોહનસિંઘને તમારી ક્લબમાં બોલાવો.
(એન. કે. વૈષ્ણવ, ભાવનગર)

કહ્યાગરો કંથ કોને કહેવાય ?
- આનો જવાબ હું મારી વાઇફને પૂછીને આપીશ.
(મયૂરી ભાવેશ વોરા, જોરાવરનગર)

'અલ્લાહ મને માફ કરે.. ફરી આવી ભૂલ નહિ કરૂં.' આવું અજમલ કસાબે મરતા પહેલા કહ્યું હતું, શું અર્થ ?
- ઈસ્લામનો આદર કરતા પવિત્ર મુસલમાનો જુદું કહે છે, 'અલ્લાહ પણ કસાબને કદી માફ નહિ કરે !'
(ઝુબૈદા પૂનાવાલા, કડી)

સૂરજ જેવો સૂરજ પણ પશ્ચિમમાં જઈને ડૂબ્યો છે.. છતાં પશ્ચિમની ઘેલછા કેમ ?
- 'ઍનકાઉન્ટર'ના લાખો વાચકો અમેરિકામાં છે.. એ લોકો તરી ચૂકેલાઓ છે.
(મિતેશ આઈ. દોશી, અમદાવાદ)

વારંવાર અડપલાં કરતા પાકિસ્તાન સામે ક્રિકેટ તો શું, કોઈપણ સંબંધ ન રાખવો જોઈએ. સુઉં કિયો છો ?
- એની સામે રમીને મારવાના જલસા પડી જાય છે !
(રશ્મિકાંત એ. શાહ, બિલિમોરા)

સ્ત્રી એ પ્રકૃતિ પછીનું પરમાત્માનું શ્રેષ્ઠ સર્જન છે... તમે શું માનો છો ?
- પરમાત્માથી ય એકાદ ભૂલ તો થાય !
(ભરત ડી. સાંખલા, ડીસા)

ગયા વર્ષના પ્રારંભે તમે કરેલો સંકલ્પ પળાયો છે ખરો ?
- હા. આવતા વર્ષે જ સંકલ્પ કરીશ.
(જગદીશ રસિકલાલ શાહ, રાજકોટ)

ભાજપ અને કોંગ્રેસ અંદરોઅંદર ઝગડે રાખે છે, એમાં પ્રજાનો ફાયદો શું ?
- બેમાંથી એક મરે તો ય બહુ છે !
(હોઝેફા બારીયાવાલા, ગોધરા)

અડવાણીનું પત્તું કપાઈ ગયું..!
- હિંમનગરના સન્માન્નીય હાસ્યલેખક અને કવિ રમેશ પટેલ 'ક્ષ'નો શે'ર વાંચો,
'એક સાંજે ઓરડાને પણ થયું,
કે નિરાંતે આંગણામાં બેસીએ !'
(રેખા શાહ, અમદાવાદ)

ઈ.સ. ૨૦૧૨માં પૃથ્વીનો વિનાશ થવાનો હતો, તે કેમ ન થયો ?
- ભગવાને મનમોહનને પૂછ્યું, 'વિનાશ કરૂં ? હા કે ના માં જવાબ આપો.'
(સેજલ/જાનકી પરમાર, કેશોદ)

21/06/2013

દુલ્હન એક રાત કી

ફિલ્મ : 'દુલ્હન એક રાત કી' ('૬૭)

નિર્માતા : તક્ષશીલા- મુંબઇ
દિગ્દર્શક : ધરમદેવ કશ્યપ
સંગીતકાર : મદન મોહન
ગીતકાર : રાજા મેંહદી અલીખાન
રનિંગ ટાઇમ : ૧૭૦- મિનીટ્સ : ૧૪- રીલ્સ
થીયેટર : રૂપમ (અમદાવાદ)
કલાકારો : નૂતન, ધર્મેન્દ્ર, રહેમાન, કન્હૈયાલાલ, જ્હાની વૉકર, લીલા ચીટણીસ, તબસ્સુમ, મુમતાઝ બેગમ, મલ્લિકા, અમર, હલન, લક્ષ્મી છાયા, પદ્મા, સુજાતા અને નિરંજન શર્મા.

ગીતો
૧. મૈને રંગ લી આજ ચુનરીયા, સજના તેરે રંગ મે..... લતા મંગેશકર
૨. એક હંસિ શામ કો, દિલ મેરા ખો ગયા, પહેલે અપના..... મુહમ્મદ રફી
૩. કઇ દિન સે જી હૈ બેકલ, અય દિલ કી લગન અબ લે ચલ..... લતા મંગેશકર
૪. કિસી કા કુછ ખો ગયા હૈ, જીસ કી યે શય હૈ વો આ કે..... મુહમ્મદ રફી
૫. આપને અપના બનાયા, મેહરબાની આપ કી..... લતા-મહેન્દ્ર કપૂર
૬. હમાર કહા માનો રાજાજી, ઓ રાજાજી..... આશા-ઉષા
૭. સપનોં મેં અગર મેરે, તુમ આઓ તો સો જાયેં..... લતા મંગેશકર
૮. કભી અય હકીકત-એ-મુન્તઝિર, નઝર આ લિબાસે..... લતા-સખીઓ
૯. જીંદગી દુલ્હન હૈ એક રાત કી..... ભૂપેન્દ્ર
૧૦. ઘાયલ હિરનીયા વન મે..... ભૂપેન્દ્ર
(નં.૮ ડા.ઇકબાલની રચના છે. જ્યારે નં.૯ પંડિત ગોપાલપ્રસાદ 'નીરજે' લખ્યું છે.)




ફિલ્મ 'દુલ્હન એક રાત કી'માં હીરો ધર્મેન્દ્રનું નામ 'અશોક' હોય છે. મેં ઘણી તપાસો કરાવી કે, ખૂબ સ્માર્ટ અને હન્ડસમ યુવાનોના નામ 'અશોક' જ કેમ રાખવામાં આવે છે.. (જવાબ એવો મળ્યો કે, કોક અપવાદ તો હોય જ !)

અમદાવાદના ખૂબ સન્માન્નીય ટીવી-કલાકાર પ્રભાકર શુક્લએ 'દુલ્હન એક રાત કી' મદ્રાસના કોઇ થીયેટરમાં જોયું હતું. એ ઊભા હતા, ત્યાં કોક અજાણ્યો મદ્રાસી મળવા આવ્યો. શક્લ-સુરતથી સાઉથ ઇન્ડિયનો સામે બાકીના ઇન્ડિયનો ઓળખાઇ જાય, એ ધોરણે પ્રભાકરને મુંબઇનો ધારીને પેલાએ પૂછ્યું, 'બમ્બઇ...?' શુક્લએ હા પાડી, એમાં પેલાએ કાચી સેકન્ડ બગાડયા વિના પૂછી લીધુ, ''ધર્મેન્દ્ર તેરી મા....?'' (તમિલમાં 'તેરી મા'નો અર્થ થાય ''ઓળખો છો ?'') મદ્રાસી ધર્મેન્દ્રનો દીવાનો હતો, એટલે પહેલી વારમાં પ્રભાકરને સમજ ન પડી, એટલે બીજી, ત્રીજી વાર એ જ પૂછ્યું, ''ધર્મેન્દ્ર તેરી મા...?'' આ કંટાળ્યો. આઘાત પણ લાગ્યો કે, સાલો કોઇ પુરૂષ કોઇની માં કેવી રીતે હોઇ શકે ? ચોથી વાર પેલાએ પૂછ્યું, એટલે કહી દીધુ, ''ધર્મેન્દ્ર મેરી માં...તો હેમા માલિની તેરી માં...!''

ધર્મેન્દ્રના આવા એક ચાહક મુંબઇમાં પણ રહેતા હતા, જેમનું પવિત્ર નામ છે, ''મુહમ્મદ રફી.'' રફી સાહેબે ઑન રૅકૉર્ડ કીધું છે તે મુજબ, એમના સૌથી પ્રિય હીરોમાં નંબર વન શમ્મી કપૂર, બીજા નંબરે અમિતાભ બચ્ચન અને ત્રીજો શમ્મી કપૂર. સંગીતકાર જયકિશન, રફી અને શમ્મી કપૂર દર રવિવારે મુંબઇના ચર્ચગટ પર આવેલી 'ગલૉર્ડ' રેસ્ટરાંમાં નિયમિત બેસતા. જયના મૃત્યુના એકાદ વર્ષ સુધી એ રેસ્ટરાંવાળાએ આ ત્રિપૂટીવાળું ટેબલ Reserved for Jaikishan નામનું બૉર્ડ મારીને રીઝર્વ્ડ રખાવ્યું હતું.

બાય ધ વે, ઇસ્લામમાં સાચો શબ્દ 'મુહમ્મદ' છે, જેની ઘણા મુસલમાનોને પણ ખબર નથી. ફિલ્મોમાં ખોટો ઉચ્ચાર મોહમદ કે મહમદ થાય છે. કાઠીયાવાડી મુસલમાનો તો એનાથી ય આગળ વધીને 'મુહમ્મદ'નો અપભ્રંશ કરીને 'મામદ' કરી નાખ્યું છે. ઉર્દુના માન્ય શબ્દકોષ મુજબ સાચો શબ્દ અને ઉચ્ચાર પણ 'મુહમ્મદ' જ છે. બીજી એક વધારાની માહિતી એ કે, આખી દુનિયામાં સૌથી વધુ, 'મુહમ્મદ' નામવાળા માણસો છે. ધર્મેન્દ્ર મૂળ તો પંજાબી જાટ અને દેહાતી માણસ, ખાસ ભણેલો નહિ. વ્યવહાર- વર્તનમાં પણ અમિતાભ બચ્ચનો કે શશી કપૂરો જેવી ડીસન્સી ન આવે. આવ્યો ત્યારે ખૂબ સીધો માણસ હતો, પણ ફિલ્મ 'ફૂલ ઓર પથ્થર'માં મીના કુમારીએ વારા મુજબ (અથવા રાબેતા મુજબ) ધરમાને ય લપેટમાં લઇ લીધો અને બન્નેનું પ્રેમપ્રકરણ લાંબુ ચાલ્યું. બસ, એ પછી ધર્મો ય મીનાકુમારીના રસ્તે નીકળી પડયો... 'ડૂંગરે ડૂંગરે કાદૂ તારા ડાયરા'ની જેમ સ્ત્રીઓના મામલે ધરમ કંઇક વધુ પડતો 'ધાર્મિક' બની ગયો. એ વાત જૂદી છે કે, ફિલ્મનગરીમાં ક્યો એવો કે એવી હીરો-હીરોઇન છે, જે એકથી સંતોષ પામ્યા હોય ? આપણને ખબર નથી, ત્યાં સુધી જ બધા મહાત્માઓ, બાકી લિસ્ટો લાંબા થાય. એ મામલે મહાન અભિનેત્રી નૂતન સાંગોપાંગ સીધી સ્ત્રી હતી. લફરૂં-બફરૂં તો બહુ દૂરની વાત છે, પણ ફિલ્મ 'દેવી'ના સૅટ પર સંજીવ કુમારને નૂતને બધાની વચ્ચે લાફો મારી દીધો હતો....સંજીવ નિયમિતપણે હવા ફેલાવતો હતો કે નૂતન એના પ્રેમમાં છે. નૂતન આમે ય સ્વિત્ઝરલેન્ડમાં ભણેલી ઉચ્ચ સંસ્કારની સ્ત્રી હતી. સુંદરતામાં મધુબાલા કે નંદા કે આશા પારેખ જેવું ગ્લમરનું તો નામ પણ નહિ, છતાં ય એ કહેવાઇ તો સુંદર જ...કારણ કે હતી સુંદર. આપણી માં જેવી સુંદર, બાકીની હીરોઇનો આપણી સાળીઓ જેવી સુંદર હોય...! આ તો એક વાત થાય છે !

નૂતન, ધર્મેન્દ્ર અને રહેમાનની આ જ ત્રિપૂટી ફિલ્મ ''દિલને ફિર યાદ કિયા''માં રીપિટ થઇ. બાકી નૂતન-ધરમે અગાઉ 'સુરત ઔર સીરત'(૬૨) અને 'બંદિની'('૬૩)માં સાથે કામ કર્યું હતું. એ વાત જુદી છે કે, એ જમાનામાં ધર્મેન્દ્ર દારાસિંઘ જેવો વધારે લાગતો. ધર્મેન્દ્રનો આગ્રહ રહેતો કે, દરેક ફિલ્મમાં તેને એક વાર ઘોડા ઉપર કે જીપમાં બેઠેલો બતાવવો જ. શશી કપૂર દરેક ફિલ્મમાં એક વાર સફેદ કપડાં પહેરે, રાજકુમાર મફલર અથવા સફેદ શુઝ પહેરે. મુમતાઝે એક વખત કેસરી રંગની સાડી કે ડ્રેસ પહેરવો જ પડે. દેવ આનંદ હીરોઇનને ભેટયા વિના મૂકે નહિ અને તે પણ ભેટવાનો એક શાટ દેવના ખભા પાછળથી લેવાનો. રાજ કપૂરની ફિલ્મોમાં જ્યાં એના ભૂતકાળની અંગત વાત આવે ત્યારે બકગ્રાઉન્ડમાં આર.કેનું થીમ મ્યુઝિક વાગે. દિલીપ કુમારે સંવાદ બોલતી વખતે એક વાર તો ગાલે હાથ મૂકવો પડે.

'દુલ્હન એક રાત કી'ફિલ્મ એ સમય પ્રમાણે સમાજને બહુ ગમે એવી વાર્તા લઇને નહોતી આવી, એટલે ન ચાલી. વાર્તા ય વિશ્વવિખ્યાત સાહિત્યકાર ટોમસ હાર્ડીની નવલકથા Tess of the d'Urberville પર આધારિત હતી. એક અંધ પણ કરોડપતિ વિધવા (મુમતાઝ બેગમ)નો દીકરો (રહેમાન)માં ની સેવા કરવા રાખેલી નર્સ (નૂતન) ઉપર બળાત્કાર કરીને એને પ્રસૂતા બનાવીને છોડી દે છે, પેલીને સંતતિ તો થાય છે, પણ બાળક મરી જાય છે. એ પછી એકલી ઉછરતી આ નર્સને પ્રેમી (ધર્મેન્દ્ર) તો મળી જાય છે, પણ પેલો બળાત્કારી અને એનો ભૂતકાળ એનો પીછો છોડતા નથી. છેવટે બધું જે શી ક્રસ્ણ થાય, એ તો અપેક્ષિત હોય! ફિલ્મ કાંઇ બુરી નહોતી... ઑન ધ કાન્ટ્રારી, સારી હતી. પણ આજ સુધી એના લીલા લિસોટા આપણા કાનો ઉપર છોડી ગયું હોય તો એનું કેવું...કેવું...કેવું...મીઠડું સંગીત ! એક પણ ગીત નબળું નહી, એ તો જાવા દિયો પણ એક એક ગીત સીડી લૂછી લૂછીને કબાટમાં સાચવી રાખવા જેવું ! મદન મોહન તો હતો કમનસીબ કે 'વો કૌન થી' સુધી મોટા બૅનરની કોઇ ફિલ્મ કે મોટા હીરોવાળી ફિલ્મો નહિ મળવાથી ફિલ્મો ફ્લૉપ જતી એમાં એ ય હણાઇ જતો ! મદન મોહને કબૂલ પણ કર્યું છે કે, એના સંગીત ઉપર ઓપી નૈયરનો પડછાયો લાંબો હતો. રફીનું, 'એક હંસિ શામ કો, દિલ મેરા ખો ગયા..' ગીત નૈયરની બેઠ્ઠી પૅટર્ન પર બનાવ્યું હોવાની જાણ અને સંમતિ મદને ઓપી પાસેથી લઇ લીધી હતી. ઓપીની પૅટર્ન એટલે એના મોટા ભાગના ગીતોના મુખડા કે અંતરાઓમાં એક એક ઝટકો આવતો રહે. જેમ કે, 'બહોત શુક્રીયા, બડી મેહરબાની...'માં 'કદમ ચૂમ લૂં...'પછી નો ' યા સાંભળો. ઝટકો એ અર્થમાં કે ઓપી કોઇ એક શબ્દ કે પછી દર બીજે-ત્રીજે શબ્દે મોટું વજન મૂકી દેતા.'ઊંડે જબ જબ ઝૂલ્ફે તેરી..'માં હવે સાંભળો, ''...કંવારીયો કા દિલ મચલે'' અથવા ઓ મુઝે દેખકર આપ કા મુસ્કુરાના..'માં શરૂઆતનો 'ઓ...' જ વજનદાર (મૂર્કી જેવો લાગે) બનાવ્યો છે. સૌથી મોટો દાખલો 'તારીફ કરૂં ક્યાં ઉસકી, જીસને તુમ્હેં બનાયા...!'નો છે. એ જ પેટર્ન પર મદન મોહને 'એક હંસિ શામ કો...'માં 'શામ કો...'નો ઝટકો હવે તપાસી લો.

'અયમેરે વતન કે લોગોં...' ખતરે મેં પડી આઝદી'નો ઢાળ અહીં લતાના 'સપનો મેં અગર મેરે...' ગીતના 'બીતી હુઇ વો યાદે, હસતી હુઇ આતી હૈ....'ને મળતો આવે છે. આજની ફિલ્મોમાં આઇટમ-સૉંગ્સને નામે નૃત્યકલાનો બહુ ભારે ધ્વંસ થયો છે. શાસ્ત્રોક્તતા તો બહુ દૂરની વાત છે, પણ આજના ડાન્સીઝમાં બૅઝિક્સ પણ જળવાતા નથી, ત્યારે આપણા જમાનામાં હૅલન કે કક્કુના ડાન્સીઝ યાદ કરીએ ત્યારે એ લોકોની કિંમત સમજાય છે. અહીં બદ્રીપ્રસાદના નૃત્ય-નિર્દેશનમાં હૅલન અને લક્ષ્મી છાયા, તેમ જ સુજાતા અને પદ્માના બે નૃત્યગીતો પર આફ્રીન થવાય એવું છે. 'હમાર કહા માનો રાજાજી...'અને 'કભી અય હકીકત-એ-મુન્તઝીર, નઝર આ લિબાસે-મજાજ મેં, કે હજાર સજદે તડપ રહે હૈં તેરી જબીન-એ-નિયાજ મેં...' એ ડા.ઇકબાલની રચનાને મદન મોહને મધુરી કવ્વાલીના ફૉર્મમાં બનાવી છે. ઇશ્વરને સમર્પિત શબ્દો સરસ છે કે, હંમેશા ઇશ્વર સ્વરૂપે રહેતા ભગવાનને ક્યારેક મનુષ્ય અવતાર લઇને ધરતી પર અવતરવાની વિનંતિ કરવામાં આવી છે કે, હજારો લોકો નમાજ પઢી-સજદા કરીને તારી પ્રતિક્ષા કરી રહ્યા છે.

યસ. હિંદી ફિલ્મોમાં ચિત્રગુપ્ત જેવા યુગલગીતો અન્ય સંગીતકારે જવલ્લે બનાવ્યા છે, તો મદન મોહન યુગલ ગીતોમાં જ માર ખાઇ જતા. મોટા ભાગે એમની ફિલ્મોમાં નિર્માતાઓ પણ યુગલ ગીતો ટળાવતા. અફ કૉર્સ, એનો મતલબ એ નથી કે, મદનના ડયૂઍટસ કોઇ કાળે નબળાં હતા. રાગ છાયાનટ ઉપર આધારિત 'બાદ મુદ્દત કે યે ઘડી આઇ...'(ફિલ્મ જહાનઆરા) તો ફિલ્મોના સર્વોત્તમ યુગલ ગીતો પૈકીનું એક છે. ગાયકો રફી અને સુમન કલ્યાણપુર.

ઓપીની જેમ મદને પણ ''કઇ દિન સે જી હૈ બેકલ...''માં રીધમ-સૅક્શનમાં ઢોલક-તબલાં (પર્કશન્સ)ને બદલે ગીટાર અને પિયાનોનો ઉપયોગ કર્યો છે. આ સ્ટાઇલ મૂળભૂત રીતે સચિનદેવ બર્મને લોકપ્રિય કરી હતી.

બેઠા બેઠા થોડી નવાઇઓ લાગવા દેજો કે, આપણા સમયની દર ત્રીજી હિંદી ફિલ્મમાં હીરો કે હીરોઇન પિયાનો વગાડવા બેસી જાય છે. સાલું...આપણા કોઇના ઘરમાં પિયાનો હોય, એવું જોયું તો નથી. પિયાનો એક એવું વાદ્ય છે, જે શીખતા ૧૫-૨૦ વર્ષો ઓછા પડે અને ફિલ્મોમાં હીરો કે હીરોઇનોની શરૂઆતનું જીવન બતાવ્યું હોય, એમાં ય ક્યાંય એ પિયાનો શીખ્યા હોય, એવું દેખાતું નથી, પણ ફિલ્મમાં પાર્ટી-બાર્ટી આવી, જેમાં હીરો કે હીરોઇનને બરોબરની માં-બેનની 'હંભળાવવાની' હોય ત્યારે આ લોકો પિયાનો વગાડવા બેસી જાય છે ને કાઠીયાવાડની લૉજમાં મહારાજ રોટલી વણતા હોય, એવા હાથે આ લોકો પિયાનો વગાડે છે. અમદાવાદમાં સ્ટેજ-પ્રોગ્રામોમાં રાજશ્રી નામે કલાકાર મધુરો પિયાનો વગાડતી હતી. બીજો કોઇ કલાકાર ધ્યાનમાં નથી.

ફિલ્મની સૅકન્ડ કિક તરીકે રહેમાન છે. ખૂબ પ્રભાવશાળી રહેમાન મને ગમતો. એ કન્વૅન્શનલી હૅન્ડસમ નહતો, પણ ઘેઘૂર અવાજ અને પર્સનાલિટી વિરાટ હોવાને કારણે 'ફિર સુબહ હોગી' જેવી થોડી ફિલ્મોને બાદ કરતા, રહેમાને ય પ્રદીપ કુમારની જેમ મોટા ભાગે ઠાઠમાઠના ઠેકાણાંવાળા કરોડપતિના કિરદારો જ કર્યા છે. પ્રદીપ કુમારને તો ભલે... હાથમાં હીરોઇન પકડી છે કે તલવાર, આપણને કોઇ ફરક ન પડે છતાં પ્રદીપ કુમારે પણ વૈભવી કે અય્યાશી રાજા-બાદશાહોના રોલ ઘણા કર્યા છે. રીયલ લાઇફમાં અફ કાર્સ, એ ઘણો હન્ડસમ હતો. રહેમાન અમદાવાદના દરિયાપુરનો જમાઇ હતો. કમનસીબે-કમાયેલા પૈસા ખાસ તો દારૂમાં વેડફી નાંખ્યા પછી મરતી વખતે ગરીબી એટલી હદે આભડી ગઇ કે, એની પત્નીને રહેમાનની દવા કરાવવા ઠેર-ઠેર હાથ લાંબો કરવો પડયો હતો. મુમતાઝની બહેન મલ્લિકા જ્હૉની વૉકરની સાથે છે. જ્હૉની વૉકરની કામેડી (?) તદ્દન ફાલતું છે. નોકર તરીકે બહુ જૂના જમાનાનો કલાકાર અમર ધર્મેન્દ્રના નોકર તરીકે આવે છે. કૉમેડી તો દિગ્દર્શકે કરી છે, કોઇ નહિ ને કન્હૈયાલાલને કરોડપતિ શેઠિયો બતાવીને. અમુક કલાકારો ભિખારી કે ગરીબોના રોલમાં જ ચાલે. લીલા ચીટણીસ અબજોપતિની વાઇફ તરીકે ચાલે ? એમાં નાના પળશીકર એનો ગોરધન હોય તો તમે ચલાવી લો ? (તમારે જવાબ 'ના'માં આપવાનો છે... સૂચના પૂરી)

કન્હૈયાલાલને શૂટ પહેરાવ્યો હોય એટલે રૂ.૪૭ લાખની નવી 'વૉલ્વો' ગાડી ઉપર કંતાન ઢાંક્યું હોય એવું લાગે ! તમારામાંથી જે દહેરાદૂન, નૈનિતાલ અને મસૂરી જઇ આવ્યું હશે, એમને આ ત્રણે સ્થળો આ ફિલ્મમાં જોવાનો આનંદ ખૂબ આવશે. ફિલ્મના તમામ લૉકેશન્સ આ ત્રણે પ્રવાસધામોના લેવાયા છે. સલીમ-જાવેદ ચોરી કરે અને માલ પોતાના નામે ઠઠાડી દે, એમાં નવાઇ નથી. ફિલ્મ 'શોલે'માં 'મૌસી' (લીલા મિશ્રા) પાસે અમિતાભ બચ્ચન ધર્મેન્દ્ર અને દારૂડિયો, જુગારી, કોઠેબાજ અને ખાનદાન વગરનો બતાવે છે, એ આખી સીકવન્સ જ્હૉની વૉકર અહી ધરમનું સગપણ રદબાતલ કરાવવા ઘેર આવેલા કન્યા (મીના રાય) વાળાઓ પાસે આ જ ચાલ ચાલે છે. નવાઇ એ લાગે છે કે, સલીમે દાવો એવો કર્યો હતો કે, (જુઓ, આ જ કૉલમમાં ફિલ્મ 'શોલે'નો રીવ્યૂ) આ સિક્વન્સ હકીકતમાં એણે જાવેદને જોવા છોકરીવાળા (હની ઇરાની) આવ્યા ત્યારે વાસ્તવમાં બની હતી. ફિલ્મ ટાઇટલ્સમાં અદભૂત પન્સિલ સ્કૅચીસ કોઇ આર્ટિસ્ટે બનાવ્યા છે, પણ નામ નથી. કાગડા બધે કાળા....!

19/06/2013

ડાયાબીટીસ... આટલો ઝડપથી ''મટી'' જાય ?

સ્ટોરી કંઈક આમ શરૂ થયેલી.

ઉંમર બાસઠે પહોંચેલી છતાં કૃપા પરમાત્માની કે શરીરમાં કોઈ નાનકડો ય રોગ નહિ. એકાદ વર્ષ પહેલા આખું બોડી ચેક-અપ કરાવેલું, એમાં ય કાંઈ નહિ... ડાયાબીટીસ પણ નહિ !

...ને આ કોલમના વાચકો જાણે છે તેમ, હમણાં કોઈ દોઢ-બે મહિના પહેલા મને સીવિયર ડાયાબીટીસ નીકળ્યો... ''૫૪૮.''

ધોતીયાં ઢીલા થઈ જાય ને ? પણ ફૂલટાઈમ હસતો માણસ છું એટલે ડાયાબીટીસ આવ્યા છતાં કોઈ મોટી ઘટના મારી સાથે બની રહી છે, એવું મેં મને ય લાગવા ન દીધું.

દરમ્યાનમાં સલાહોનો મારો ચાલુ રહ્યો. બધી સલાહોમાં શિરમોર હતી, ગળ્યું બંધ કરવાની. એની સાથે કસરત અને ચાલવા જવાની સલાહો એકની સામે એક ફ્રી મળતી.

ત્યાં અચાનક એક કવિશ્રીના ઘેર જવાનું થયું. એમણે કવિતા સંભળાવવાને બદલે ડાયાબીટીસનો નુસખો બતાવ્યો. નુસખો તો મેં ય સાંભળેલો હતો, પણ કવિની દરખાસ્તમાં પડકાર હતો કે, ''આનાથી ડાયાબીટીસ કાબુમાં નહિ રહે... સદંતર મટી જશે... જડમૂળમાંથી !'' એ વખતે એમના પડકાર કરતા એમનામાં મને મારા સ્વ. પિતાશ્રીની છબિ વધુ દેખાઈ હતી, એટલે જસ્ટ... માન રાખવા મેં એ નુસખો સ્વીકારી લીધો.

એમના પડકારમાં મને શ્રધ્ધા નહિવત હતી કારણ કે, સમજણો થયો ત્યારથી એટલી ખબર કે, કેન્સરની માફક ડાયાબીટીસ પણ કદી ય મટતો નથી.

કંઈક આવો નુસખો હતો.

ઘઉં, જવ, ખાવાનો ગુંદર અને કરૌંજી (ઘણા એને કલૌંજી પણ કહે છે અને 'ચિરૌંજી' પણ કહે છે. ફિલ્મ 'શોલે'માં ઠાકુર સા'બનો નોકર સત્યેન કપ્પૂ હિંચકે બેઠેલી ભાભીને માલસામાન આપતા કહે છે, ''બહુ, યે હૈં ચાવલ, યે ચિરૌંજી...'' વગેરે વગેરે.) આ બધો સામાન ગાંધી (કરિયાણાવાળા)ને ત્યાં મળશે. કેટલાક ગાંધીઓ આના તૈયાર પડીકાં ય રાખે છે.

આ ચારે ય ચીજો ૧૦૦-૧૦૦ ગ્રામ લેવાની. ભેગી કરીને આખી રાત સાદા પાણીમાં સવાર સુધી પલાળી રાખવાની. સાત ગ્લાસ પાણી લેવાનું. સવારે થોડી ફૂલી જશે. એ પછી ગરમ પાણીમાં ઉકાળીને ઠરવા દેવાની, ફક્ત ૭-જ દિવસ સુધી ચાના કપ જેટલું એ પાણી રોજ સવારે પી જવાનું. સ્વાદ સહેજ તૂરો લાગશે.

સાલો ચમત્કાર થયો. કોઈ શ્રધ્ધા-ફધ્ધા વગર મેં સાત દિવસ આ પ્રયોગ કર્યો ને બાય ગોડ... સાતમા દિવસ સુધીમાં મારો ડાયાબીટીસ જડમૂળથી નીકળી પણ ગયો. ૫૪૮-ના આંકડે પહોંચેલો આવો મહારોગ ૭-જ દિવસમાં જડમૂળથી નીકળી જાય ખરો... ?

મારી શ્રધ્ધા હજી અધૂરી હતી. ફેમિલી સાથે ૪-દિવસ જામનગર જવાનું થયું. જો ડાયાબીટીસ નીકળી જ ગયો હોય તો હવે અજમાવી પણ જુઓ. અતિશયોક્તિ લાગી શકે પણ નોર્મલ માણસને પણ નવો ડાયાબીટીસ લાગી જાય, એટલી માત્રામાં મેં ત્યાં બધું ગળ્યું ખાધું. બાસુંદી, કેરીનો રસ, ક્રીમવાળા બરફના ગોળા, મેસૂબ, આઇસક્રીમ... હજી કોઈ ચીજ રહી જતી હશે, પણ ખાધું ઠાંસી ઠાંસીને ! જે થવું હોય એ થાય-ના ધોરણે !

ઓકે. મને ડાયાબીટીસ ડીક્લેર થયા પછી ડૉક્ટરે તો સ્વાભાવિક છે, મને ચાલવાનું અને હળવી કસરતો કરવાની સ્પષ્ટ સૂચનાઓ આપી હતી. હું એક પણ એક દિવસ માટે પાળી શક્યો નહતો. યસ. સવારે નાસ્તામાં 'મારી'ના બે બિસ્કીટ, ખાંડ વિનાની ચા, બપોરે જમવામાં એક વાડકી દાળ, બહુ ઓછા તેલની સબ્જી અને ફક્ત બે જ રોટલી. બપોરે ચા સાથે બે ખાખરાનો ડાયેટ ૭-દિવસ સુધી અફ કોર્સ પાળ્યો હતો, પણ શરીરને કષ્ટ પડે, એવું કોઈ કામ કર્યું નહોતું. ચાલવાનું મને ગમતું નથી ને કસરત બીજા કરે એમાં ય હું ગભરાઈ જઉં છું, એટલે મેં કરી નથી.

જામનગરથી આવીને પહેલું કામ મારો ડાયાબીટીસ ચેક કરવાની ઉત્કંઠા હતી. ત્યાં આટલું બધું ગળ્યું ખાઈને આવ્યો હતો, એટલે નુકસાન તો થવાનું જ હતું.

ન થયું. સહેજ પણ ન થયું. ડાયાબીટીસ મપાયો... એબ્સોલ્યૂટલી નોર્મલ આવ્યો. જર્મનીમાં બનેલી મારી બ્લડ-સુગર મોનિટરિંગ સીસ્ટમમાં કાંઈ ગરબડ હશે, એ શંકાથી માન્ય લેબોરેટરીમાં પણ ચેક કરાવ્યો. બિલકુલ નોર્મલ.

પણ એ તો એક દિવસ માટે... પછી શું ?

આજે મહિનો-દોઢ મહિનો થઈ ગયો છે મારો ડાયાબીટીસ ક્લિયર થયે... નોર્મલ માણસોની માફક હું બધું જ ગળ્યું ખાઉં છું, ચાલવા-ફાલવા તો હજી જતો નથી ને પરમેશ્વરની કૃપા અને માં-બાપના આશીર્વાદથી હું પહેલા જેવો તંદુરસ્ત થઈ ગયો છું. હા, ૭-દિવસ પછી જરૂર પડે તો, એકાંતરે દિવસે જ આ દવા લેવાની ને પછી બંધ કરવાની. કહે છે કે, ખાવાનો ગુંદર ઠંડો પડે.

'બુધવારની બપોરે'માં આજે વાચકોને કાંઈ હળવું આપવાને બદલે આ એટલા માટે લખ્યું છે કે, મને ફળેલા આ નુસખાથી કોઈ અન્યને પણ ફાયદો થાય તો કેવા હસતા થઈ જવાય છે, એ મેં પોતે અનુભવેલું છે. જગતભરની 'બુધવારની બપોરે-ઓ' ભેગી કરો તો ય આટલું હસવું ન આવે, જે ડાયાબીટીસ ક્લિયર થઈ ગયાની ઘટનાથી આવે.

અફ કોર્સ, શક્ય છે, દરેકને આ નુસખો ફાયદેમંદ ન નિવડે. હું ડૉક્ટર નથી કે આ નુસખો મેં શોધ્યો નથી. મને પોતાને ૧૦૦-ટકા ફાયદો થયો છે, માટે અહીં લખ્યો છે.

16/06/2013

ઍનકાઉન્ટર 16-06-2013

* એક અઠવાડીયામાં ત્રણ કૉલમો લખો છો... પહોંચી કેવી રીતે વળો છો ?
- હું તો જેમાં બુદ્ધિ દોડાવવી પડે, એ જ કામોને પહોંચી વળતો નથી !
(નીતિન ઉપાધ્યાય, ભાવનગર)

* શ્રીકૃષ્ણને ૧૬-હજાર ગોપીઓ હતી... તમારે ?
- આ વખતે હું પ્રભુ શ્રીરામના અવતારમાં છું.
(સુનિતા આશલ, ખેડબ્રહ્મા)

* 'કૌન બનેગા કરોડપતિ'માં અમારે અમિતાભ અને અશોક દવેને સામસામે બેઠેલા જોવા છે... !
- ઓળખશો કઈ રીતે... બેમાંથી અશોક દવે કોણ ?
(ઈલ્યાસ તરવાડી, ચલાલા)

* રીસામણે ફક્ત પત્નીઓ બેસતી હોય છે... ગોરધનો કેમ નહિ ?
- આપણે તો બીજા કામધંધા હોય કે નહિ ?
(પુષ્પેન્દ્ર નાણાવટી, જામનગર)

* આજે કૃષ્ણ-સુદામા જેવા મિત્રો કેટલા ?
- આપણે બે.
(ડી.કે. માંડવીયા, પોરબંદર)

* બે પ્રેમીઓનો પતંગ ઊંચે ચઢ્યા પછી ગોથ મારવા માંડે તો શું કરવું ?
- લપેટ.
(રમાગૌરી ભટ્ટ, ધોળકા)

* 'બોલે તેના બોર વેચાય અને ન બોલ્યામાં નવ ગુણ'નો મોટો દાખલો ક્યો ?
- મોદી અને મનમોહન.
(જ્યોતિ જયેશ સંપટ, મુંબઈ)

* પાકિસ્તાનમાં હિના રબ્બાની અને બિલાવલ વચ્ચેની લવસ્ટોરી જાહેર થતા આપણા નેતાઓના પેટમાં ય પાણી રેડાયું હશે ને ?
- ...પેટમાં નહિ !
(પરેશ નાયક, નવસારી)

* દેશ ઉપર વિદેશી હૂમલાની શક્યતા કેટલી ?
- ક્યારેક એવો વિચાર કેમ નથી આવતો કે, ''ચલો... આપણે જઈને પડોસમાંથી એકાદને ધોઈ આવીએ... !''
(મૈત્રી હેમાંગ માંકડ, જામનગર)

* મૂંઝવતા સવાલોવાળા પોસ્ટ કાર્ડ્સ તમે ડસ્ટબીનમાં નાંખો છો ?
- હા... મારામાં ય થોડી થોડી વડાપ્રધાનની અસર ખરી !
(અરવિંદ આર. પટેલ, જામનગર)

* પુત્રી સાસરે કેટલી સુખી છે, એનું માપ કેવી રીતે કઢાય ?
- જમાઈ આપણી દીકરીની ફરિયાદ લઈને આવે તો સમજવાનું કે... એટ લીસ્ટ, દીકરી ઓલરાઈટ છે !
(હિતેશ એસ. દેસાઈ, ગણદેવી)

* પરમેશ્વર પૃથ્વી પર અવતરે તો પહેલું કામ ક્યું હાથમાં લે ?
- કામવાળો શોધવાનું !
(પુલીન સી. શાહ, સુરેન્દ્રનગર)

* શું મ'નમો'હનમાં ય 'નમો' સમાયેલા નથી ?
- એમ તો 'રાહુલ'માં 'રાહુ' સમાયેલો છે... !
(મીરાં કે. સોઢા, સુરેન્દ્રનગર)

* આજ સુધીમાં તમને મળેલી યાદગાર ભેટ કઈ ?
- કોઈ આપે પછી ખબર પડે !
(અજય વ્યાસ, બિલખા)

* દિલ્હી દરબારના મનુબાપાનો સંઘ કાશીએ પહોંચશે ?
- આપણે ત્યાં કાશીનું મરણ વખણાય છે !
(વિસનજી ઠક્કર, થાણા-મહારાષ્ટ્ર)

* શું હવે છંદબદ્ધ કાવ્યોનો જમાનો ગયો ?
- 'છંદ-બંધ' કાવ્યોનો જમાનો આવ્યો.
(વજુભાઈ શુકલ, અમદાવાદ)

* મહાન ફિલસૂફ નિત્સેએ સ્ત્રીને ઈશ્વરની બીજી મોટી ભૂલ ગણાવી છે...!
- ઈશ્વરની પહેલી ભૂલ નિત્સે હતો. (ફ્રેડરિક નિત્સે- સ્પેલિંગ : Friedrich Nietzsche જર્મન ફિલોસોફર હતો. એના વિવાદાસ્પદ પુસ્તક Death of God માં એણે લખ્યું, ''God is dead '' નીચે પોતાની સહિ કરી. 'નિત્સે'... ! થોડા વખત પછી નિત્સે પોતે મરી ગયો. તો કોક ઈશ્વરભક્તે લખ્યું, 'Nietzsche is dead' અને નીચે સહિ કરી, ''ગોડ''.
(ભરત ડી. સાંખલા, ડીસા)

* માણસ અને ભગવાનને કેટલું છેટું હોય છે ?
- જઉં પછી જણાવું.
(તારાગૌરી કે. વ્યાસ, ઘોઘા)

* લગ્નને પવિત્ર બંધન કહેવાય, તો છુટાછેડાને ?
- નિર્દોષ છુટાછેડા... !
(મયુરી ભાવેશ વોરા, સુરેન્દ્રનગર)

* તમને રોજ આટલા બધા પત્રો આવે છે, પણ શું તમે કોઈના પત્રની રાહ જોઈ છે ?
- હું લખું તો કોઈનો આવે ને ?
(નીલકંઠ વજીફદાર, વલસાડ)

* ઘરજમાઈને સારા શબ્દોમાં શું કહેવાય ? શરણાર્થી કે ડોમેસ્ટિક ડોગ ?
- એનો આધાર એને ક્યા ક્યા દાન મળે છે અને શું શું ચાટે છે, એના ઉપર છે !
(ઝુબૈદા પૂનાવાલા, કડી)

* ૨૦-વર્ષ પહેલા અને આજે આપના દેખાવમાં શું ફરક છે ?
- હવે હું પહેલા કરતા ૨૦-વર્ષ મોટો લાગું છું.
(કેશવ કક્કડ, અમદાવાદ)

* અશોકજી, 'બુધવારની બપોરે', 'ફિલ્મ ઈન્ડિયા' અને 'એનકાઉન્ટર'... આ ત્રણે પૈકી આપની લાડકી કૉલમ કઈ ?
- અફ કોર્સ, 'બુધવારની બપોરે.'
(શૈલા શાહ, અમદાવાદ)

* મેં એક જૂનું ટીવી ભિખારીને દાનમાં આપી દીધું. મને સ્વર્ગ મળશે ?
- જૂનું સ્વર્ગ મળશે.
(સુબોધ નાણાવટી, રાજકોટ)

* અગાઉ જે વાર્ષિક આવક હતી, તે હવે માસિક આવક થઈ જાય, છતાં અસંતોષ કેમ રહે છે ?
- 'અસંતોષી નારી, સદા સુખી'.
(ભાવિ છાયા, જૂનાગઢ)

* મને સાયકલ પર ડબલ-સવારી નથી ફાવતી. પતિને ટુ-વ્હિલર નથી ફાવતું. કાર પોસાતી નથી, તો સફર કેમ કરવી ?
- આવા કરૂણ સંજોગોમાં વિજ્ઞાને વ્હિલચેર શોધી છે.
(આરતી નાણાવટી, રાજકોટ)

* અમારા અમેરિકાના ફલોરીડામાં વાવાઝોડાં કેમ બહુ આવે છે ?
- કંઇક આવે તો છે ને ?..... જતું તો નથી ને ?
(વિનુભાઇ કે. પટેલ, ટેમ્પા-અમેરિકા)

14/06/2013

અમિતાભ... અમિતાભ... અમિતાભ બચ્ચનની 'ઝંજીર'

ફિલ્મ : 'ઝંજીર' ('૭૩)
નિર્માતા-દિગ્દર્શક : પ્રકાશ મેહરા
સંગીત : કલ્યાણજી-આણંદજી
ગીતો : ગુલશન બાવરા
વાર્તા : સલીમ-જાવેદ
રનિંગ ટાઈમ : ૧૬ રીલ્સ : ૧૪૬ મિનીટ્સ
થીયેટર : લાઈટ હાઉસ (અમદાવાદ)
કલાકરો : અમિતાભ બચ્ચન, જયા ભાદુરી, પ્રાણ, અજીત, બિંદુ, ઈફ્તેખાર, ઓમપ્રકાશ, કેષ્ટો મુકર્જી, રણધીર, એમ.રાજન, પૂર્ણિમા, નંદિતા ઠાકૂર, સત્યેન કપ્પૂ, આશાલતા વાબગાંવકર, યુનુસ પરવેઝ, રામ સેઠી, ગુલશન બાવરા, સંજના, અમૃત પાલ, ભૂષણ તિવારી, જાવેદ ખાન, રણવીર રાજ, કૃષ્ણ ધવન, ડી. કે. સપ્રૂ, રામમોહન, મૅકમોહન અને ગોગા કપૂર.

ગીતો
૧. ચક્કુ છુરીયાં તેજ કરા લો - આશા ભોંસલે
૨. બના કે ક્યું બિગાડા નસીબા - લતા મંગેશકર
૩. યારી હૈ ઈમાન મેરા યાર મેરી જિંદગી - મન્ના ડે
૪. દિલજલોં કા દિલ જલા કે - આશા ભોંસલે
૫. દીવાનેં હૈં દીવાનોં કો ના ઘર ચાહિયે - લતા-રફી
(ગીત નં. ૪ પ્રકાશ મેહરાએ લખ્યું હતું)




''બસ અનવર... બહોત હો ચૂકા... અબ નહિ સહા જતા...!''

મુંબઈ સેન્ટ્રલ પર અલ્હાબાદ જતી ટ્રેનના કોચ પાસે ઊભેલા અમિતાભ બચ્ચન માટે કોમેડીયન મેહમુદના સગા ભાઈ અને ફિલ્મ 'બૉમ્બે ટુ ગોવા'માં જે બસનો ડ્રાયવર બને છે તે અનવરઅલી ટ્રાય પૂરો કરતો હતો કે અમિત રોકાઈ જાય ને પોતાના વિચાર બદલે. થોડી ધીરજ રાખવાનો મામલો હતો. એકાદ સારી ફિલ્મ મળી જશે તો આ માણસમાં સુપર સ્ટાર બનવાની હૈસિયત અને કાબેલિયત તો છે જ! ઘેરથી નીકળતા પહેલા મેહમુદે પણ સમજાવ્યો હતો બચ્ચનને કે, અલ્હાબાદ પાછો ન જા. ક્યાંથી માને બચ્ચન? 'સાત હિંદુસ્તાની', 'પ્યાર કી કહાની', 'બંસી-બિરજુ'ને એવી બીજી ૩-૪ ફ્લોપ ફિલ્મોને કારણે બચ્ચન બાબુને પોતાને ય ફિલ્મોમાંથી રસ ઊડી ગયો હતો અને બોરીયા-બિસ્તરા લઈને સાચા અર્થમાં મુંબઈ સેન્ટ્રલ પર અલ્હાબાદ પોતાને 'ગાંવ' જવા ટ્રેનની રાહ જોઈને ઊભો હતા. દોસ્તો એટલા માટે કે, ડૉ. હરિવંશરાય 'બચ્ચન' જેવા મહાન સાહિત્યકારનો આ સુપુત્ર આમ તો એની (સીખ્ખ... સરદારજી) મમ્મી તેજી બચ્ચનની ખાસ સખી સ્વ. ઈંદિરા ગાંધીની ખ્વાજા એહમદ અબ્બાસ ઉપર લખેલી ભલામણ ચિઠ્ઠી લઈને મુંબઈ આવ્યો હતો ને એ જ ગ્રાઉન્ડ ઉપર એને 'સાત હિંદુસ્તાની' મળી હતી.

પણ બધે તો એકની એક ચિઠ્ઠી ચાલે નહિ ને? મુંબઈમાં ઘર નહોતું કે કોઈ ઓળખતું નહોતું એટલે 'સાત હિંદુસ્તાની' પૈકીનો બીજો હિંદુસ્તાની મેહમુદનો આ ભાઈ અનવરઅલી હતો, એણે બચ્ચનને પોતાને ઘેર રહેવા સમજાવ્યો અને જ ત્યાં રહેતો હતો.

અચાનક ફિલ્મો જેવું જ રેલ્વે સ્ટેશન પર હકીકતમાં થયું. બચ્ચનનો કોઈ દોસ્ત હાંફળો-ફાંફળો થતો દોડતો આવ્યો. બચ્ચનને તાબડતોબ પ્રકાશ મેહરાએે એમની ફિલ્મ 'ઝંજીર' માટે મળવા બોલાવ્યો હતો...!

... બસ, મુંબઈ રેલ્વે સ્ટેશન પર જ ભારતના સર્વોચ્ચ સુપર સ્ટારનો જન્મ થઈ ગયો...! હવે ફિલ્મ 'ઝંજીર'નો હીરો અમિતાભ બચ્ચન હતો.

નસીબ પણ કેવા કેવા ખેલ રચાવે છે, એ તો જુઓ...!

દેવ આનંદને એ વાતે વાંકુ પડયું કે, ફિલ્મ 'ઝંજીર'ના હીરોનો રોલ સારો છે, પણ હીરોને એકે ય ગીત જ ગાવાનું નથી, એટલે એણે ના પાડી. દિલીપ કુમારને આ ફિલ્મનો નિર્માતા-દિગ્દર્શક પ્રકાશ મેહરા થોડા નાના ગજાંનો લાગ્યો. ધર્મેન્દ્ર પાસે શૂટિંગ માટે સમય ન નીકળ્યો. જીતેન્દ્ર પાસે ય તારીખો નહોતી. છેવટે કોઈ નહિ ને નવિન નિશ્ચલને ય બોલાવી જોયો તો, એ પોલીસના રોલમાં પોતે નહિ જામે, એવું બહાનું કાઢીને આવ્યો જ નહિ... અને આપણો 'જાની...' રાજકુમારે તો બહુ વિચિત્ર જવાબ આપીને પ્રકાશ મેહરાને પાછા કાઢ્યા હતા, 'જાની... હમેં આપકી શકલ પસંદ નહિ, તો આપ કે સાથ ફિલ્મ કૈસે કરેંગે...?'

પણ હિંદુસ્તાનના આજ સુધીના સર્વોત્તમ ઍક્ટરનો જન્મ આ બધાની 'નાઓ' ઉપર થવાનો હતો... ફિલ્મ બનાવવામાંથી જ રસ ઊડી ગયેલો હોવાથી પ્રકાશ મેહરાને હવે આ ફિલ્મ બને-ના-બને... કોઈ રસ રહ્યો નહતો, છતાં સ્ક્રીપ્ટ સારી હતી, એટલે ન છુટકે નવાસવા અને અત્યાર સુધીની બધી ફિલ્મોમાં ભોપાળું કરી ચૂકેલા અમિતાભ નામના બચ્ચનને લેવામાં આવ્યો. બચ્ચનને સાવ મામૂલી રકમ લઈને હીરો બનવાનું મંજુર હતું... અલ્હાબાદ કૅન્સલ, મુંબઈ ઈન!

અમિતાભ બચ્ચન હિંદી ફિલ્મોમાં આવ્યો, તે ભારતમાં બનેલી કોઈપણ ક્ષેત્રની ખૂબ મોટી ઘટના છે... માત્ર ફિલ્મો પૂરતી નહિ. સમજદારો એને સદીના એક મહામાનવના રૂપમાં જુએ છે. 'કૌન બનેગા કરોડપતિ' બીજાઓએ પણ કરી બતાવ્યું ને બધા હાસ્યાસ્પદ સાબિત થયા. સ્ત્રીઓને સાચું સન્માન તો આ માણસ (ફિલ્મોનો હોવા છતાં) આપી શકે છે, એ તમે આ ટીવી - સીરિયલમાં ય જોયું હશે.

વર્ષો પહેલા પામેલા બૉર્ડેસ નામની અત્યંત ખૂબસુરત મૂળ ભારતીય, પણ ઈંગ્લૅન્ડના એક સંસદ સભ્ય કૉલિન મોયનિહાન સાથે (૧૯૮૯) સૅક્સ કૌભાંડમાં જોરશોરથી પબ્લિસિટી મેળવી ગયેલી પામેલા કૉલ-ગર્લ હતી ને કાયમ ઈંગ્લૅન્ડમાં રહેલી આ છોકરી હવે ગોવામાં અંજુના બીચ પર આવેલા 'હાઈડઅવે' રૉ-હાઉસીસમાં રહે છે અને યોગના કલાસ ચલાવે છે.

આ પામેલા થોડા વર્ષો પહેલા ઈંગ્લૅન્ડથી એક ફૅશન મૅગેઝીનના ફોટોગ્રાફર તરીકે છુપીછુપી આવી હતી અને મુંબઈની એક ફાઈવ-સ્ટાર હૉટેલમાં ઉતરી હતી. મુંબઈની ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં ખબર પડી, એમ આપણા અનેક હીરો એનો સંપર્ક કરવા (શેને માટે, એની તમને ખબર નથી પડતી?) વલખાં મારવા માંડયાં ને ખુદ પામેલાના શબ્દોમાં કહીએ તો, દરેક હીરો એની સાથે સુવા માંગતો હતો... એક માત્ર મિસ્ટર બચ્ચને એને કોઈ મહત્વ આપ્યું નહોતું. એ ઈન્ટરવ્યૂ અને ફોટો-સૅશન કરવા તો અમિતાભનો જ આવી હતી અને શૂટિંગ પણ બચ્ચનના 'પ્રતિક્ષા' બંગલામાં રાખ્યું હતું. પામેલા કહે છે, 'મિસ્ટર બચ્ચનને મેં 'હેલ્લો' કહીને બોલાવ્યા, એનો ઔપચારિક જવાબ આપ્યા સિવાય મારી સામું ય જોયું નથી. એમનું કામ પત્યું, એટલે સીધા ઉપર પોતાના રૂમમાં જતા રહ્યા. આ માણસની ડીસન્સી જુઓ, સંયમ જુઓ ને પોતાના નામ પ્રત્યેનો આદર જુઓ. જે સ્ત્રીની પાછળ મુંબઈના કરોડપતિઓ અને ફિલ્મી હીરો આદુ ખાઈને પડયા હોય, એને એ કોઈ મહત્વ આપતો નથી. બિઝનૅસ પૂરતો જ મતલબ.

પણ નામ થયા પહેલા બચ્ચને પણ એ જ નામ બનાવવા ઘણી ગોઠવણો કરી હતી. જે મળતી, એ ફિલ્મોમાં કોઈ પણ ભોગે હિટ થવા માટે અમિતાભ બચ્ચને પણ ઓછા કાવાદાવાઓ નહોતા કર્યા. મનોજ કુમારે એના ઑફિશિયલ ઈન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું હતું કે એની ફિલ્મ 'રોટી, કપડાં ઔર મકાન'માં પ્રીમિયર વખતે અમિતાભનો ભાઈ અજીતાભ મનોજકુમારના ઘેર ગયો હતો અને પ્રીમિયર શોની ઘણી ટીકીટો માંગી હતી. મનોજ કહે છે, 'મને નવાઈ લાગતી કે સિનેમાના હૉલમાં જ્યારે અમિતાભ સ્ક્રીન પર આવે ત્યારે હૉલના ચોક્કસ ખૂણામાંથી તાળીઓ અને ચીચીયારીઓ જંગી પ્રમાણમાં સંભળાતી. એ ખૂણાની જ ટિકીટો મેં અજીતાભને આપી હતી. પોતે આમ પ્રજામાં કેટલો લોકપ્રિય છે, તે સાબિત કરવાનો આ છીછરો પણ મહત્વનો આઈડિયો હતો...!'

આ અસલી 'ઝંજીર' બની હતી..... હશે કોઈ એકાદ કરોડમાં, પણ સુપરહિટ ગઈ એટલે બધું મળીને રૂ. ૬ કરોડ કમાઈ લાવી. આજે એ જ 'ઝંજીર'ની રીમૅક બની રહી છે ને પ્રકાશ મેહરાનો છોકરો જ બનાવે છે, ત્યારે એકલી પ્રિયંકા ચોપરાને જયા ભાદુરી એટલે કે ચક્કુ-છુરીયાંવાળો રોલ કરવાના પૂરા રૂ.  ૯ કરોડ મળ્યા છે, જે આજની કોઈપણ હીરોઈનને મળતી રકમ કરતા ઘણી મોટી છે.

'ઝંજીર' ફક્ત બચ્ચન માટે જ નહિ, એની સાથે સંકળાયેલા કે સહેજ પણ નહિ સંકળાયેલા અનેક લોકો માટે બહુ કામની ફિલ્મ બની ગઈ. એવું નહોતું કે, હિંદી ફિલ્મોનો પહેલો 'ઍન્ગ્રી યંગ મૅન' આ ફિલ્મથી આવ્યો. એની પહેલા આ જ બચ્ચનને ઋષિકેષ મુકર્જીએ એમની ફિલ્મ 'નમકહરામ', 'બેમિસાલ' કે 'આનંદ'માં ઍન્ગ્રી યંગમૅન જ બનાવ્યો હતો. અરે, બહુ દૂર જાઓ તો પોતાની ફિલ્મો 'પ્યાસા' કે 'કાગઝ કે ફૂલ'નો હીરો ગુરુદત્ત પણ ઍન્ગ્રી જ હતો ને?

જયા ભાદુરી સાથે તો આ જ ફિલ્મથી પ્રેમના પુષ્પો ખીલી ઉઠયા હતા, એટલે એને ય 'ઝંજીર' ફળી. (બચ્ચનને કદાચ 'નડી' કહેવાય... કર્ટસી, બહેન રેખા!!!)

આ ફિલ્મમાં ધરમપાલ તેજાનો રોલ કરનાર અજીત રાતોરાત ખલનાયકોનો સુપર સ્ટાર બની ગયો. એના નામે મોના ડાર્લિંગવાળી હજારો જૉક્સ બજારમાં ફરતી થઈ. સંવાદ બોલવાની એની આગવી સ્ટાઈલ હતી. 'ઝંજીર'માં બહારથી ફોન કરીને બચ્ચન કહે છે, 'તેજા, મૈં (જેલ સે) બાહર આ ગયા હૂં...!' જવાબમાં અજીત ઠંડે કલેજે કહે છે, 'કહો તો ફિર અંદર કરવા દૂં...?' માર્કેટ જામતું ગયું એમ અમિતાભના કાયમી વફાદરો પ્રાણ, ઓમપ્રકાશ, સત્યેન કપ્પૂ, મૅકમોહનને એ પછી અમિતાભની આવનારી લગભગ બધી ફિલ્મોમાં કામ મળવા લાગ્યું. અજીતનું મૂળ નામ 'હમીદઅલી ખાન' હતું. 'નાસ્તિક', 'બડા ભાઈ', 'ઢોલક', 'ઓપેરા હાઉસ', 'ટાવર હાઉસ', 'બર્મા રોડ', 'મરિન ડ્રાઈવ' જેવી ફિલ્મોમાં એ હીરો હતો. મુકેશનું 'મુફ્ત હુએ બદનામ, કિસી કે હાય દિલ કો લગા કે' ફિલ્મ 'બારાત'માં એના મોંઢે પડદા ઉપર ગવાયું હતું. ખુદ પ્રકાશ મેહરા પણ 'ઝંજીર' પહેલા સામાન્ય દિગ્દર્શક કહેવાતો. પણ આની સફળતા પછી એનામાં ય અનેક ક્વૉલિટીઓ ફૂટી નીકળી અને અમિતાભ બચ્ચનની શ્રેષ્ઠ પાંચ ફિલ્મોમાં જેને મૂકી શકાય, એ 'શરાબી' પણ પ્રકાશે જ બનાવી હતી.

'ઝંજીર'ની વાર્તા સલિમ-જાવેદે વિદેશી ફિલ્મોમાંથી ઉઠાવેલી હતી. એ બધી ફિલ્મોમાં એવું જ કરતા, એવું બન્નેએ કબુલ્યું છે. અહીં, નાનપણમાં પોતાના માં-બાપનું ખૂન કરતા અજીતને નાનો બચ્ચન જોઈ જાય છે અને મોટા થતા સુધીમાં બદલે કી આગમાં એ ભભૂકતો રહે છે અને છેવટે બદલો લઈને રહે છે. વાર્તામાં નવું અથવા પહેલી વાર કહેવાયેલું કશું નહોતું, પણ ફિલ્મની માવજત ઊંચા ગજાંની હતી. ખાસ કરીને, સદાબહાર પ્રાણસાહેબે આ ફિલ્મમાં અફઘાનિસ્તાનના પઠાણ 'શેરખાન'નો રોલ જીવિત કરી બતાવ્યો હતો. પ્રાણ સાહેબ તો ૯૦ પ્લસની ઉંમરે પહોંચ્યા છે, પણ ફિલ્મોમાં ભાગ્યે જ કોઈ સાથે સંબંધ રાખે છે, સિવાય મિસ્ટર બચ્ચન, જેણે પ્રાણસાહેબની બાયોગ્રાફીનું વિમોચન પણ કર્યું હતું.

'ઝંજીર'ના આજે અન્ય ભૂલાઇ ગયેલા ચેહરાઓમાં એમ. રાજન (ફિલ્મમાં એના પિતાનો રોલ કરે છે)' ધર્મેન્દ્ર-માલાસિન્હાવાળી ફિલ્મ 'જબ યાદ કીસિ કી આતી હૈ'માં સૅકન્ડ હીરો બને છે. બચ્ચનની માં બનતી પૂર્ણમાં મુસલમાન હતી અને આજના જાણિતા હીરો ઇમરાન હાશમીની દાદી થાય. જેની વાર્તા ઉપરથી રાજેશ ખન્નાની 'કટી પતંગ' બની હતી તે શંકર-જયકિશનની મૂળ ફિલ્મ 'પૂજા'માં એ હીરોઇન હતી- ભારત ભૂષણની સામે. રફી સાહેબનું ગીત, ''ચલ ચલ રે મુસાફિર ચલ, તૂ ઇસ દુનિયા સે ચલ' આ ફિલ્મનું હતું. પૂર્ણિમાની અન્ય ફિલ્મો 'પરબત', 'બાગી-સિપાહી', 'બાદલ' 'ઐરત' (બધી શંકર- જયકિશનની) 'સગાઇ', 'ગૌના', 'રાજધાન', 'સલોની', 'મહમાન', 'શગૂફા', 'માલકીન', 'જોગન' અને 'સંસ્કાર' હતી. એની સૌથી પહેલી ફિલ્મ 'રાધેશ્યામ' ગુજરાતીમાં હતી અને પહેલી હિંદી ફિલ્મ 'નિર્મલ' હતી. સ્નેહલ ભાટકરે રફી-મૂકેશનું અલભ્ય ગીત 'બાત તો કુછ ભી નહિ', દિલ હૈ કિ ભર આયા હૈ' પૂર્ણિમાની ફિલ્મ 'ઠેસ'નું હતું... મૂળ લખનૌની પૂર્ણિમા તા.૩ માર્ચ, ૧૯૩૨ના રોજ જન્મી હતી.

ફિલ્મ '૭૩માં બની હતી અને એ જમાનામાં ગાડીઓ ફિયાટ કે ઍમ્બેસેડર સિવાય ભાગ્યે જ જોવા મળતી. યાદ રહ્યું હોય તો પેલી બટકી સ્ટાન્ડર્ડ હૅરલ્ડ નવી નવી આવી ત્યારે આકર્ષણ બની હતી, પણ ઠબ્બુ કાર નીકળી. 'ઝંજીર'માં ય આ ત્રણ ગાડીઓ વધુ જોવા મળે છે.

વિધિની વિચિત્રતા જુઓ. સંગીતની દુનિયામાં ભાગ્યે જ ઉજળું નામ બને એવું સંગીત કલ્યાણજી-આણંદજી આપતા. અમિતાભ બચ્ચન જેવા સુપરસ્ટારની તો કેટલી બધી ફિલ્મો એમને મળતી, છતાં એકે ય ફિલ્મના સંગીતમાં કોઈ ઠેકાણું હતું? આમ બધી રીતે હિટ પુરવાર થયેલી ફિલ્મ 'ઝંજીર'નું એક માત્ર નબળું પાસું એનું સંગીત હતું. મન્ના ડેનું 'યારી હૈ ઈમાન મેરા યાર મેરી જીંદગી...' પણ સાંભળ્યા મુજબ, કોઈ અરબી ધૂનની સીધી ઉઠાંતરી હતી. એક તો લતા મંગેશકર સાથે વર્ષોથી ઝગડી ચૂક્યા હતા ને એમાં ય મુહમ્મદ રફી સાથે ય વાર્તા પૂરી થઈ ગઈ.

ખય્યામની જેમ એમનો આગ્રહ હતો કે, 'કલ્યાણજી-આણંદજી નાઈટ'માં રફી સાહેબ ગાવા આવે. એ ત્રણે સંગીતકારોને રફી સાહેબનો સીધો જવાબ હતો કે, 'આપના સંગીતમાં મારા એવા કોઈ હિટ ગીતો નથી કે સ્ટેજ પર ગાઉં ને પબ્લિક બહુ ખુશ થાય...!'

મેં પૂરા ૪૦ વર્ષ પછી આ ફિલ્મ જોઈને આજે ય કોઈ નવી સુંદર ફિલ્મ જોતો હોઉં, એટલી ગમી.

12/06/2013

તેરા ધોબન સે વાસ્તા ક્યા હૈ...?

મસ્તુભ'ઈએ આંખો આખી અને બારી અડધી જ ખોલી અને નીચે જોયું. એમનો આ રોજનો ક્રમ. નીચે કપડાં સૂકવવા વાંકી વળતી ધોબણ દેખાતી. આ ઐતિહાસિક ફલેટની દેસી બારી બે કામમાં આવતી રૂમમાં કોઈ હોય ત્યારે મસ્તુભ'ઈ આકાશમાં પરમેશ્વર જોતા ને રૂમ અંદરથી બંધ કરવાની તક મળી હોય તો નીચે ધોબણને જોતા. ચીચીકાકી હવે પતી ગયેલા હતા અને ફૂલટાઈમ જીવતા હોવા છતાં કોઈ કામમાં આવે એવા નહોતા.

............... હતો ચીચીકાકીનો ય જમાનો, જ્યારે જુવાનીમાં એમને ય કોઈ ઉપરના માળની અડધીખૂલેલી બારીએથી તાકે રાખતું. કપડાં બોળવા વાંકા તો કાકી ય વળતા અને ઉપરના અનેક ફલેટોની અડધી બારીઓ ગુપચુપ ખુલી જતી. કારણ કદાચ... એ જમાનામાં ય કામવાળીઓની તંગી બહુનું હશે! કાકીનો ચેહરો સાબુની ભીની ગોટી જેવો લિસ્સો અને આકર્ષક... બાકીનું બોડી હર્યુભર્યું! કહે છે કે, ચીચી સાંજે ઘરની બહાર નીકળતી ત્યારે ફલેટના પુરુષોને થોડું ચાલી આવવાનું યાદ આવતું.

સન ૧૯૬૪-૬૫નો એ જમાનો હશે. એકાદ બે વર્ષ આઘાપાછા ય ખરા. એવા ચાર જુવાનીયાઓ હતા, જે ચીચી કપડાં સૂકવવા બાલ્કનીમાં આવે, ત્યારે એ લોકો અર્જુન બની જતા... એક જ લક્ષ્ય! એમાંના એકને ચીચી જોઈ ગયેલી અને બારીમાંથી ખેંચી કાઢીને પછાડયો હતો.

બીજો જોરથી પકડી રાખેલી બારી અચાનક ખુલી જતા હેઠો પછડાયો ને કાયમ માટે લંગડો થઈ ગયો.

ત્રીજો રહે છે તો હજી એ જ ફલેટમાં અને એની બાએ તો આ ચીપકી માટે માંગું ય મોકલાવ્યું હતું, પણ કમ-સે-કમ મેરેજની બાબતમાં એને હરિફાઈ પસંદ નહિ. રોજ એની સાથે બીજી ત્રણ બારીઓ ય ચીચીને જોવા માટે ખુલતી હોય ને આ ઘટનાક્રમ મેરેજ પછી ય ચાલુ રહેવાનો હોય તો આપણે 'ચીચી એન્ટરપ્રાઈઝ'માં એપ્લિકેશન કરવી નથી. ભલે મસ્તુડો ચીચીને લઈ જતો. આમે ય મસ્તુને વધેલું-ઘટેલું ખાવાની આદત છે જ એટલે આણે પોતાનાવાળી બારી કાયમના ધોરણે સીલ કરી દીધી, એમાં મસ્તુડો ભરાઈ ગયો અને ચીચી-મસ્તુના મેરેજમાં પેલા ત્રણેએ સ્ટેજ પર ચઢીને અગીયાર-અગીયાર રૂપિયાનો ચાંદલો કર્યો હતો ને મસ્તુડો ભરાઈ જવાના આનંદમાં ત્રણ-ત્રણ પ્લેટ્સ આઈસ્ક્રીમ ઠોકી ગયા હતા.

આજે તો એ દુર્ઘટનાક્રમને મિનિમમ ૪૬-૪૭ વર્ષ થયાને પ્રારંભના ૧૦-૧૫ વર્ષને બાદ કરતા મસ્તુભ'ઈએ ચીચીમાંથી માનસિક રીતે પણ રાજીનામું આપી દીધું હતું. એક દીકરી હતી, પણ બસ... કોઈ ૧૫-૧૭ વર્ષની થઈ ને ગૂજરી ગયેલી. આધ્યાત્મિક જીવન જીવનારાઓ તો જાણે છે કે, પરમેશ્વર એક બારી બંધ કરે છે તો બીજી બારી ખોલે પણ છે. ઈશ્વરે મસ્તુભ'ઇ માટે ધોબણવાળી બારી ખોલી આપી.

મસ્તુભ'ઈને ધોબણ ગમતી બહુ. તન તોડીને આખો દહાડો ભીનાં કપડાં નીચોવવાના, પછાડવાના, સૂકવવાના અને ઈસ્ત્રી કરવાના, એટલે શરીરમાં ચરબીના થરો તો હોય નહિ! જ્યાં થર લાગે, એ સ્થળે પર્યટન માટે મસ્તુભ'ઈને બહુ કામગરા લાગે. ધોબણની લિસ્સી કમર તો ઉપરથી ભગવાન દયાળુએ જ ઈસ્ત્રી કરાવીને પેટીપેક મોકલી હતી, એટલે આવા સ્થળો પાસે પોતાની પ્રાણપ્રતિષ્ઠા કરેલું એક મંદિર બને, તો કાંઈ ખોટું નહિ, એમ તેઓ ધાર્મિકપણે માનતા. બસ, મંદિરવાળી વાત ચીચીને ખબર પડી જવી ન જોઈએ. ચીચીકાકીનો મંદિરો સાથેનો સંબંધ મસ્તુભ'ઈને થોડો ય ન ગમે. કોઈપણ બહાને ડોહા મંદિરે જાય તો આંખો ઠરે ને પ્રારબ્ધ હોય તો પ્રસાદ ખાવા ય મળી જાય... હઓ!

પણ ગમે તેવા દૂરના મંદિરે પણ આ ચીચીકાકી એની વૃદ્ધ સખીઓ સાથે દર્શનો કરવા ટપકી જ હોય! બધા મંદિરોના બધા થાંભલા સંતાવાના કામમાં ન આવે...! મસ્તુકાકો આમે ય ચીચીની ૭૦ વાળી સખીઓ ઉપર ગીન્નાતો બહુ. હાળી એકે ય 'જે શી ક્રસ્ણ' કરવા જેવી નહિ. પ્રેમનું ગુલાબ આલવા જઈએ તો 'ગુલાબછાપ છીંકણી' માંગે. એકવાર તો ડોસીને જોતા રહેવામાં મસ્તુભ'ઈ પ્રસાદ સમજીને છીકણીનો ફાકડો મારી ગયેલા. મસ્તુભ'ઈને ડાઉટ તો હતો જ કે, જેલસીને ખાતર, ચીચુડી પોતાનાથી મોટી ઉંમરની, ખખડી ગયેલી, બોખી, અને 'આઈ લવ યૂ' કહેવા જઈએ તો માથે હાથ મૂકીને આશીર્વાદ આપવા માંડે, એવી ડોસીઓ ચીચીએ સખીઓના સ્વાંગમાં વસાવી હતી.

ટ્રકની પાછળ ભયનું લાલ લુગડું લટકાવેલા સળીયાવાળી જેમ એક ડોસીના તો દાંત બહાર આવતા હતા. હાળી આપણને સ્માઈલો આલે તો ય ઓકી જવાય! ઈરાદો એવો કે, આજુબાજુ આવા ઝાડી-ખાંખરા ઊગી નીકળ્યા હોય તો ચીચીકાકી જેવા કોમળ ફૂલની રક્ષા થાય અને 'બુરી નજરવાલે તેરા મુંહ કાલા...' લખેલી જર્સી કાકીએ પહેરવી ન પડે! ચીચીકાકી ય હાળી હતી તો કમળના ફૂલ જેવી... કાદવ વચ્ચે જ સારી લાગે!

રૂમમાં એકલા પડે પડે મસ્તુભ'ઈ મૂંઝાય બહુ, ખાસ તો ધોબણ જોવા ન મળે તો! શું થયું હશે? કેમ દેખાતી નહિ હોય? કોઈનું કપડું ફાડી નાંખ્યું હશે? સાડીમાં ઈસ્ત્રીનું કાણું પડી ગયું હશે? બારીની નીચે ધોબણ ન દેખાય તો ઉપર આસમાનમાં જુએ...! હવે એમના માટે ઈશ્વર અને ધોબણ વચ્ચેનો ભેદ રહ્યો ન હતો.

જામીમ જમાનો... એટલે કે સોસાયટીના રહિશો ય મસ્તુ-ધોબણની પ્રેમકહાનીને ટેસથી માણતા હતા. રસ્તામાં કોક મળે તો પૂછે, 'વાહ મસ્તુભ'ઈ... તમે તો સદરા-લેંઘા ય ઈસ્ત્રીવાળા પહેરો છો ને કાંઈ...? છોકરાઓએ તો પાર્કિંગની દિવાલો ઉપર લખી માર્યું હતું,
'દિલ-એ-નાદાં તુઝે હુઆ ક્યા હૈ,
તેરા ધોબન સે વાસ્તા ક્યા હૈ...?'

અકળાઈને એ નીચે જતા. ઈસ્ત્રીના કપડાં આપવા તો ઘરની વહુ જાય, એટલે એકલા ધોબણ પાસે જવું ભયજનક હતું. છતાં ય કીધું છે ને કે,'ઈશ્ક ન જુએ જાત-કજાત...' (આગળ કે પાછળનો મિસરો આવડતો નથી...) છતાં ય, કોઈ બહાને જાય તો ખરા. આ વખતે બહાનું શું કાઢવું? મસ્તુભ'ઈ તાબડતોબ ઝભ્ભાની ઈસ્ત્રી કરાવવા ધોબણ પાસે પહોંચી ગયા. ડરતા ડરતા પોતાનો ડૂચો વાળેલો ઝભ્ભો એમણે ધોબનીયાના હાથમાં મૂક્યો ને માથે હાથ પણ ફેરવ્યો...

ઓહ ન્નો...! અચાનક કંઈક અણઘટતું થઈ ગયું. મસ્તુભ'ઈને ત્યાં ને ત્યાં એટેક આવી ગયો... પ્રાણપંખેરૂં ઘડીભરમાં ઊડી ગયું. કાચી સેંકડમાં સોસાયટી આખી ભેગી થઈ ગઈ. ચીચીકાકીની બુમો આસમાન ફાડીને સંભળાય એવી બુલંદ હતી. સાંજે ડાઘુઓ પાછા આવ્યા ત્યારે એ ધોબણના ધોબીએ ઝભ્ભો ફંફોસ્યો, એમાંથી એક પત્ર નીકળ્યો.

ચિ. બેન ગંગા,
'તને જોઈને કાયમ મારી દીકરી યાદ આવે છે, ક્યાંક તારા ચેહરામાં એ દેખાતી. મરતા પહેલા હું મારી નંદિનીના માથે હાથ પણ મૂકી શક્યો નહતો... આજે પરમેશ્વરની ઈચ્છા હશે, તો તારા માથે હાથ મૂકવો છે. રોજ બારીમાંથી તને નંદિની માની જોયે રાખું છું. ભગવાન કરે, આવતા જન્મે તું કે નંદિની ફરી મારી દીકરી બનીને આવો.'
- મસ્તુભાઈ

સિક્સર

આ વરસાદ પણ આપણને નીગ્લૅક્ટ કરતા યાર દોસ્તો જેવો છે. જુઓ 'સમુડી'ના વિખ્યાત કવિ-લેખક યોગેશ જોશીનો શે'ર :
'ગામ પરથી થઇ ગયા તેઓ પસાર,
જળ ભરેલા એક વાદળમાં રહી.'