Search This Blog

31/12/2014

શૉપિંગ મૉલ મરવા પડયા છે

ભલભલા શૉપિંગ મૉલ્સ હવે બંધ થવાના કગાર પર છે. એક તો સૅન્ટ્રલી એ.સી. મૉલ હોય ને કાંઇ પણ ખરીદવું જરૂરી હોતું નથી અને ફૅમિલી સાથે ફ્રી ફરવાનો કોઇ ચાર્જ હોતો નથી, એટલે આજે ય દરેક શૉપિંગ-મૉલ તમને દેખાય તો ભરચક જ, પણ ખરીદીને નામે... હમણાં કહું એ ! આમે ય, રીવરફ્રન્ટ કે કાંકરીયા ફરવા જાઓ એને બદલે કોઇ મૉલમાં ચાર કલાક લટાર મારી આવો, વાતાવરણ ઠંડકવાળું, ક્યાંય કચરા- ફચરા પડેલા ન હોય, બાપુનગરમાં રહીને અમેરિકા ફરવા આવ્યા હોઇએ, એવો વિદેશી માહૌલ... ને ખર્ચો રૂપિયાનો ય નહિ. બાળકો ખુશ થાય એ જુદું !

પણ હવે મૉલ- માલિકોને ય ખબર પડી ગઇ છે કે, 'આમદની અઠ્ઠન્ની, ખર્ચા રૂપૈયા...'વકરો થતો નથી, એના કરતા બમણો ખર્ચો મૉલ ચલાવવાનો થાય છે. કરો બંધ...!

બસ, હવે રડયાખડયા જે કોઇ શૉપિંગ-મૉલ્સ રહ્યા છે, એની મહીના વેપારીઓના ઉઠમણાં બોલાવા લાગ્યા છે. પચ્ચા પ્રવાસીઓ આવે ત્યારે એમાંનો કોઇ એક ગ્રાહક બને... અને એ ય, બીજે દહાડે માલ બદલાવવા પાછો આવે ! કહે છે કે, આમે ય બંધ પડનારી શૉપ્સનો કોઇ બીજો ઉપયોગ વિચારવામાં આવે, તો ખર્ચા જેવું નીકળે એવું છે. આજકાલ, બેસણા માટેના હૉલોની બહુ તંગી છે. જે મળે છે, એના ભાડાં ય એટલા જંગી છે, કે જેના માટે બેસણું રાખ્યું હોય, એ ય ફોટામાંથી હાર-બાર ફગાવીને સીધો બહાર આવીને ધોળા કપડાં પહેરીને ડાઘુઓ સાથે 'જેશી ક્રસ્ણ' બોલતો ચુપચાપ બેસી જાય. ધંધાની દ્રષ્ટિએ, બેસણા-હાઉસોમાં ભાડાંના પ્રમાણમાં જોઇએ એટલી સગવડો નથી મળતી. હૉલમાં પાથરેલી જાજમો મેલી અને ફાટતી હોય છે. આવા કાંપતા શિયાળામાં એ લોકો હિટરો મૂકાવી આપતા નથી. અરે, હદ તો ત્યાં થાય છે કે, ઘણી વાર તો બેસણાઓની શોભામાં અભિવૃદ્ધિ કરવા એ લોકો ડાઘુઓ ય સપ્લાય નથી કરતા... આપણે પર્સનલ લઇ જવા પડે છે. ફૂલહાર ચઢાવેલ આપણા બાપુજીનો ફોટો વાપરી નાંખવો પડે છે. શું આમાં, કેવળ પ્રતિકાત્મક વડિલનો કાયમી ફોટો ન મૂકી શકાય ? બેસણામાં આવેલા ૯૮ ટકા ડાઘુઓએ તો જીવનભર સ્વર્ગસ્થ ડોહાને જોયો પણ હોતો નથી આમાં તો આવા કામમાં ઘરનો ફોટો વાપરી નાંખવો પડે છે. મઢાવવાનો ય જાતે !.. દીવા- અગરબત્તીનો ખર્ચો હૉલવાળાનો બાપ આલવાનો છે ?

આ તો એક વાત થાય છે. હવે બાજી ઊલટી ગોઠવી જુઓ. આજે કોઇ શૉપિંગ-મૉલમાં બંધ પડનારી રૅડીમૅઇડ ગારમૅન્ટની શૉપ બંધ કરીને ત્યાં જ બેસણાં- હૉલ શરૂ કરાવી નાંખો, તો સાલી મર્યા પછીની ચિંતાઓ તો નહિ ! બધું ત્યા જ મળે. આટલો મોટો હૉલ હોય એટલે દેસી જાજમ તો જાવા દિયો સાહેબ... પર્શીયન-કાર્પેટો ય વ્યાજબી ભાવે મળી રહે. આયે તો પાછળ નીચે કાંકરીઓ ખૂંચે એવા તો ગાદી-તકીયા પાથર્યા હોય છે. હાલત કેવી હાસ્યાસ્પદ છે કે, મરનારો કે એના ઘરવાળાઓ આપણને પૂરતી તૈયાર કરવાના ટાઇમો ય આપતા નથી ને સવારે હજી તો ઊંઘમાંથી ઉઠયા હોઇએ ને, 'ડોહો ઉપડયો'ના સમાચાર વાંચીને અડધી કલાકમાં તૈયાર થઇ જવાનું. સવારની ક્રિયાઓ જલ્દીજલ્દી પતાવવી કોઇ ડાબા હાથનો ખેલ છે ? (ના. એ જમણા હાથનો ય ખેલ નથી : જવાબ પૂરો)

આપણે પુરુષો તો સમજ્યા કે દાઢી- બાઢીના આ બે ઘસરકા માર્યા કે ધોળા કપડાં પહેરીને તૈયાર, પણ આજે સ્ત્રીસશક્તિકરણના જમાનામાં બહેનો માટે એમ તૈયાર થવું કોઇ રમત છે ? છુટો ઊભો મૂકી દો, તો જમીન પર ટટ્ટાર ઊભો રહે એવી આર કરેલો કડક-કડક સાડલો, એની ઉપર છાંટવાનું પરફ્યૂમ, હૅવી નહિ તો લાઇટ મૅઇક- અપ અને ખાસ તો, ફ્રીજ બંધ કરીને, દૂધ ગરમ કરીને... છેલ્લે છેલ્લે એક વાર અરીસામાં સ્માઇલ સાથે બેસણામાં ઊભડક ઊભડક જઇ આવવું કોઇ રમત છે ?

પણ શૉપિંગ-મૉલમાં ગારમૅન્ટની શૉપમાંથી બેસણાં-હાઉસ બનેલા અદ્યતન સ્થળે બાજુની શૉપમાંથી માંગો એવી બ્રોસો, અવરગન્ડી, ચિકન સાડલાઓ લઇ આવો. ફ્રૅન્ચ-પરફ્યૂમ તો ગમે તેવા બેસણાને મઘમઘાવી મૂકે એવા મોહક મળે. સમજ્યા કે, સ્વર્ગસ્થનો તૈયાર ફોટો તો કોઇ દુકાનવાળો ન રાખે, પણ ફ્રૅમ તો ચકાચક મળે ને ? સાહેબ, ડોહો આખો હતો ત્યારે ય આટલી મોંઘી ફ્રેમમાં નહિ પેઠો હોય, એવી એકએકથી ચઢે એવી દિલબહાર ફ્રૅમો તમને અપાવું.

ઓકે. ડાઘુઓ ઉઘરાવી લાવવાની ય ચિંતા નહિ. શૉપિંગ-મૉલમાં આમે ય ખાલી ખિસ્સે ડાઘુ ફરતા હોય, એવા જ મોંઢા લઇને ભલભલા પુરૂષો ફરતા હોય છે. અરે, 'દસ મિનિટમાં દસ રૂપિયા'ના મામૂલી ખર્ચામાં તો માંગો એટલા ડાઘુઓ બેસવા આવી જાય. આમે ય, એ લોકો ટાઇમ પાસ કરવા મૉલમાં આવતા હોય છે, ત્યાં અહી એમને સન્માન સાથે પલાંઠી વાળીને બેસવા મળે, ત્યાં સુધી વાઇફો જોઇતી ખરીદી કરીને પાછી આવી જાય, ''લિયો હવે ઊભા થાઓ... કિયાં સુધી આંઇ ને આંઇ જ ચોંટેલા રે'વું છે...?'' એવો ઠપકો કોઇ પત્ની ન આપે... ગમે તેમ તો ય, પેલો કંઇક કમાવા બેઠો છે. શૉપિંગ-મૉલોમાં કપડાંની દુકાન બંધ કરીને હૅર-કટિંગ સલૂનો શરૂ કરવાનો કોઇ અર્થ નથી. કસ્ટમરો તો ત્યાં ય નથી આવવાના. અહી તો વિશાળ મૉલમાં અફલાતુન પાર્કિંગની સગવડ સાથે આવા બીજા ૨૦-૨૫ બેસણા-હાઉસીસ બનાવી રાખ્યા હોય તો શૉપિંગ-મૉલનો મૂળભૂત હેતુ જળવાઇ જાય છે કે, 'બધું એક સ્થળેથી મળી રહે. તમારે ફરફર કરવું ન પડે.' રોજ છાપાનું છેલ્લું પાનું ખોલીએ (સાલું, પહેલું એ જ ખુલતું હોય છે...!) એમાં આપણાવાળા કોઇ બે-ચાર તો નીકળે જ ! એકનું બેસણું ગાંધીનગરમાં હોય, બીજાનું સ્વસ્તિક ચાર રસ્તે, ત્રીજાનું વળી પાલડી-ભઠ્ઠે... આપણે તો આ ઉંમરે, 'બેસણાં-બેસણાં' રમવા આયા હોઇએ, એવું લાગે ને કેટલે પહોંચી વળવું ? આ પધ્ધતિ એવી નથી કે, 'તમારા મધરનું બેસણું કાલને બદલે શુક્રવારે રાખો ને...! અમારે બે ધક્કા થાય એવું છે... આમે ય, અમારે નારણપુરાનો શુક્રવારનો ધક્કો તો છે જ !'

સાચું પૂછો તો, બેસણે-બેસણે તૂટી જવાય છે. જવું તો પડે જ. આપણે એમના બેસણામાં ન જઇએ તો આપણામાં એ ય ન આવે... વ્યવહારની વાત છે ને ? સુઉં કિયો છો ?

અહી શું કે, શૉપિંગ-મૉલમાં એકસામટા ૨૦-૨૫ બેસણાં હોય તો એક જ ઝભ્ભે-લેંઘે બધું પતી જાય. યાર દોસ્તોને મળતા ય અવાય. અફ કૉર્સ, આવું હોય તો બધું યાદ રાખીને જવું પડે. મોંઢામાં મસાલો ચાવતા બેઠેલા સ્વર્ગસ્થના છોકરાને કહેવા જઇએ કે, ''બા ની ઉંમર કેટલી હતી ?'' ત્યારે ખબર પડે કે, બા નહિ, એનો બાપો ગયો છે. આજે શહેરની મોટી હૉટેલોની લિફ્ટમાં જ માળે-માળે (ફ્લોરે-ફ્લોરે) બૉર્ડ મારેલા હોય છે, 'ફૉર્બસ ઇન્ડિયા'ની ડિનર પાર્ટી પહેલે માળે 'બૉલરૂમ'માં ચિન્કી-ચીરૂની મૅરેજ-ઍનિવર્સરી પાર્ટી બીજે માળે 'સિએસ્ટા-રૂમ'માં... એમ હવે અદ્યતન સ્વરૂપ પામેલા મૉલની લિફ્ટમાં આવા પાટીયા જોવા મળશે, ''સ્વ.બાબુ ભંગારનું બેસણું છઠ્ઠે માળે 'કૅટરિના કૈફ હૉલમાં', 'ગં.સ્વ.પલ્લવી પટેલનું બેસણું ભોંયતળીયે છ નંબરના બ્લૉકમાં....'વગેરે.

તો શું કે, એક ધક્કે બધું પતી જાય.

હવે આટલું વાંચ્યા પછી, હમણાં તમે કોઇ શૉપિંગ-મૉલમાં જઇ આવ્યા હો તો યાદ કરો દરેક શૉપમાં ઘરાક વગર લમણે હાથ મૂકીને મૂડલૅસ બેઠેલા દુકાનદારને ! તનમનમાંથી લોહી ઊડી ગયું હોય. એક ચંપલ જમીન પર રહેવા દઇ એના અંગૂઠે કાર્પેટ ખોતરતો હોય ને બીજો ઢીંચણ વેચવા કાઢ્યો હોય એમ આપણી સામે ઊચો રાખીને બેઠો હોય. નવરો ન બેઠો હોય.... બેઠોબેઠો વગર જમે દાંત ખોતરતો હોય ને એ ય પોતાના દાંત ખોતરતો હોય ! હતી જાહોજલાલી ત્યારે, દાંત ખોતરી આપવાવાળો ય છુટક પગારે રાખ્યો હતો... સાલો ધંધો આટલી હદે કચડાઇ જશે, એની ક્યારેય શંકા હતી ?

મૉલમાં શૉપ રાખનારાઓ ભરાઇ ક્યાં ગયા છે કે, શહેરમાં ધોમધીખતી દુકાન વેચીને મોટો લાડવો લેવા શૉપિંગ-મૉલમાં બધું નાંખ્યું. હાલત એવી છે કે, સીજી રોડની દરેક શૉપની માફક મૉલ્સમાં ય ગ્રાહક આવે ત્યારે જ લાઇટો અને એસી ચાલુ કરવાના. બપોરે એ બાજુ નીકળો તો જોજો, સીજી રોડની શૉપ્સમાં માલિક લાઇટો બંધ કરીને બેઠો હોય... અંધારી ઝાડીમાંથી પ્રભુ પ્રગટયા હોય એમ જેવો ઘરાક દેખાય કે તરત દિવાબત્તી થવા માંડે... ને પેલો ભાવ પૂછીને જતો રહે ! (અહી માલનો નહિ, દુકાનનો ભાવ સમજવો !)

યસ. બહેનોને આકર્ષવા પ્રત્યેક બેસણા-હાઉસના દરવાજે પાણી-પુરીનો એક એક ખૂમચો લગાવી દેવાય. ભલભલા ટાટા-બિરલાઓને ઇર્ષા આવે, એવી પર્મેનૅન્ટ ઘરાકી (અને એ ય મહિલાઓની) ફક્ત પુરી-પકોડીની લારીઓ ઉપર હોય છે. આ ધંધો કદી મંદો પડતો જ નથી. 'ગંદા હૈ પર ધંધા હૈ યે...!'

સિક્સર

આપણા કરતા સાઉથ ઇન્ડિયનો કે શ્રીલંકાવાળા ઇંગ્લિશમાં વધુ સાચા છે. ત્યાં આપણા નામમાં 'ત'નો ઉચ્ચાર કરવા માટે th લખાય છે ને 'ટ' માટે "t" લખાય છે. લતા મંગેશકરની લતામાં Latha કે ગીતા જોહરી માટે Geeta લખાય, પણ ઉચ્ચાર તો 'લતા' અને 'ગીતા' જ થાય. 'પોપટ' માટે Popat બરોબર છે. એક પણ ગુજરાતી પત્રકાર કે લેખક આટલું કેમ નહિ જાણતો હોય ?

28/12/2014

ઍનકાઉન્ટર : 28-12-2014

૧. મને ડિમ્પલ કાપડીયા સાથે પ્રેમ થઈ ગયો છે... શું કરું?
- તોપખાનામાં નામ નોંધાવી આવો.
(રાજેશ પંડયા, ગાંધીનગર)

૨. તમારે 'ઍનકાઉન્ટર'માં કોઈ સવાલ પૂછવાનો થાય તો કેવો પૂછો?
- સારો.
(નેહલ શાહ, હિમ્મતનગર)

૩. તમે કોઈ બરાક ઓબામા નામના માણસને ઓળખો છો?
- અફ કૉર્સ... ઈ.સ. ૧૯૩૨-માં મહાત્મા ગાંધી સાથે મારો ફોટો કોઈ આ નામના ભાઈએ પાડયો હતો ખરો!
(ગોલ્ડી વિરાણી, સુરત)

૪. તમે અમેરિકામાં પંખો ચાલુ કરતા હતા?
- બીજાનું ઘરનું કશું ચાલુ કરવાનું હોય તો, પંખા તો ક્યા ચીજ હૈ... હું તો મારા નામનું એમને ત્યાં ખાતું ય ચાલુ કરી દઉં છું.
(પ્રિયા દવે, મેહસાણા)

૫. મારે આખી દુનિયાનો પ્રવાસ કરવો છે. શરૂઆત ક્યાંથી કરું?
- હમણાં ઘરના રસોડામાં બે મહિના ગોળગોળ ચક્કર મારે રાખો... આખી દુનિયામાં પહેલું એ યાદ આવશે.
(શશીકાંત દેસાલે, સુરત)

૬. સવાલો ઈ-મેઈલમાં શરૂ કર્યા પછી જરા અઘરું થઈ ગયું છે, નહિ?
- હા. કાયમ દેખાતા ઘણા નામો કાયમ માટે ઊડી ગયા!
(સુધીર ભટ્ટ, ભાવનગર)

૭. નસીબ આગળ પાંદડાને બદલે આખું ઝાડ આવે તો?
- ખાતર બદલાવો.
(અબ્દુલકાદિર ભારમલ, ભાવનગર)

૮. 'ઍનકાઉન્ટર'નો અનુવાદ કરી નામ ગુજરાતીમાં રાખી ન શકાય?
- તમારી અટકનો 'શાહ' શબ્દ અરબી ભાષાનો છે... કરો ગુજરાતીમાં અનુવાદ!
(સચિન શાહ, વડોદરા)

૯. આજના જમાનામાં માણસ એવો ને એવો રહ્યો છે ને ફોન 'સ્માર્ટ' થઈ ગયા છે... સુઉં કિયો છો?
- ફોન કોઇ સ્માર્ટ માણસે બનાવ્યો હોવો જોઇએ... !
(રીશભ મોદી, વડોદરા)

૧૦. 'હૂડહૂડ' વાવાઝોડું... તમારી દ્રષ્ટિએ?
- ચલ... હઇડ-હઇડ!
(રવિ ઠક્કર, પોરબંદર)

૧૧. પાકિસ્તાનનું ય ઍનકાઉન્ટર કરી નાંખો, એટલે બલા ટળે!
- એ લોકો નિયમ મુજબ નામ, સરનામું અને મોબાઈલ નંબર લખીને સવાલ મોકલશે, તો નિયમ મુજબ જવાબ આપીશું!
(જીજ્ઞોશ ભાટીયા, મેઘરજ)

૧૨. તમારી ય પાસે કોઈ સવાલનો જવાબ ન હોય એવું બને છે ખરું?
- રોજ બને છે... જ્યારે કોઈ લેણદાર પૂછે છે, ''હવે પાછા ક્યારે આપો છો?''
(ધર્મેશ ખોખર, અમદાવાદ)

૧૩. પોતે ઝેર પીને બીજાને અમૃત આપતા ભગવાન શંકર જેવા બીજા કેમ મહાન નથી હોતા?
- આજકાલ ઝેરોના ભાવો સાંભળ્યા છે? પોસાય એવા નથી.
(ભૂમિ બી. પરમાર, અમદાવાદ)

૧૪. ચા અને વાઇફમાં શું સમાનતા છે?
- ચા બીજાના ઘરની ય પીવાય...!
(રમેશ કેરીયા, અમદાવાદ)

૧૫. સ્ત્રીઓને બદલે પ્રિયતમા સાથે લિવ-ઈન-રીલેશનથી કામ ચાલતું હોય તો સારું નહિ?
- તમારી પ્રિયતમા 'સ્ત્રી' નહિ હોય ને? ઝીંકે રાખો.
(રાજેશ શાહ, મુંબઈ)

૧૬. ભારતને અમેરિકા જેવી સ્વચ્છતા લાવતા કેટલા વર્ષો લાગશે?
- એમ નહિ...? અમેરિકાને ભારત જેવું બનાવવું હોય તો આપણા દસ-પંદર માણસોને જ અમેરિકા મોકલવાની જરૂર છે.
(રવિ સોંદાગર, ભાવનગર)

૧૭. મારે ય તમારી જેમ જવાબ આપતા શીખવું છે. કોઈ ઉપાય?
- પરણી જાઓ.
(ગૌતમ દવે, સુરત)

૧૮. મને વગર વ્યાજે થોડા રૂપિયા ઉધાર આપશો? દિવાળી સુધીમાં ચૂકવી દઈશ!
- મારી નકલ મારો છો?
(ડૉ. નૃપેશ ગુપ્તા, સુરત)

૧૯. રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ વિશે શું માનો છો?
- 'હું હિંદુ છું', એવું કહેતા શરમ અનુભવતો નથી, એ સંઘ.
(હિતેશ મહેતા, ધંધૂકા)

૨૦. આજકાલ 'જો બકા...' બોલવાની ફેશન વધી ગઈ છે... શું માનો છો?
- કોઈને બકો બનાવીને કોઈ સ્ટુપિડ આવી વાત કરે છે.
(મયૂર જે. મેહતા, વડોદરા)

૨૧. બાબા રામદેવ આજકાલ દેખાતા નથી...!
- એક વાતે એ માણસ મને ગમે છે. કમસેકમ દેશનો એ એકમાત્ર બાવો છે, જે આપણા ભારત દેશની તો વાત કરે છે. બાકીના એકે ય સંત દેશને તો ગણકારતો ય નથી.
(દેવેન્દ્ર જાની, પેથાપુર)

૨૨. અગાઉ પુરૂષના ધોતીયામાં પગ દેખાતો, તો ય સ્ત્રીઓ અશિષ્ટતાનો વિરોધ કરતી. હવે કેમ નથી કરતી?
- જે કરતી'તી, એ બધીઓ આજે ૮૦-૯૦ વર્ષની થઈ ગઈ!
(મધુકર પી. માંકડ, જામનગર)

૨૩. ગુજરાતમાં ઍન્જીનીયરોની વધતી જતી સંખ્યા વિશે સુઉં કિયો છો?
- એ બધાને ફળદ્રુપ માં-બાપો મળ્યા કહેવાય.
(નિકુંજ અંતાલા, ગોંડલ)

૨૪. તમને કેવા વાચકો ઉપર ગુસ્સો આવે છે?
- જેમના સવાલો સારા હોવા છતાં 'ઍનકાઉન્ટર'માં છપાતા નથી, એવા અભણ વાચકો ઉપર.... કે આટઆટલું કહેવા છતાં સવાલ સાથે પોતાના નામ-સરનામા-મોબાઈલની વિગતો લખતા નથી... હસવું નથી આવતું... બેવકૂફોથી બચી જવાનો આનંદ આવે છે.
(અમિતા જોશી, અમદાવાદ)

૨૫. નવું મૂડીરોકાણ અમદાવાદમાં કરાય કે સુરતમાં?
- જૂનીવાળીને ખબર પડે એમ ન હોય તો ઝૂમરીતલૈયામાં ય કરાય!
(નીલ વીરડીયા, સુરત)

27/12/2014

'ગુનાહોં કા દેવતા' ('૬૭)

- ચાહા થા બનૂં પ્યાર કી રાહોં કા દેવતા..

ફિલ્મ : 'ગુનાહોં કા દેવતા' ('૬૭)
નિર્માતા-દિગ્દર્શક : દેવી શર્મા
સંગીત : શંકર-જયકિશન
ગીતકારો : શૈલેન્દ્ર-હસરત
રનિંગ ટાઇમ : ૧૭-રીલ્સ- ૧૫૪ મિનિટ્સ
થીયેટર : (અમદાવાદ)
કલાકારો : રાજશ્રી, જીતેન્દ્ર, મેહમુદ, અરૂણા ઇરાની, જીવન, જાનકી દાસ, લીલા ચીટણીસ, અસિત સેન, સુજાતા, બૅબી ફરિદા, માસ્ટર શાહિદ, રણધીર, એસ.કે.પ્રેમ અને ટુનટુન.



ગીતો
૧. મૈં મરને ચલા હૂં, અય હુસ્ન તેરી ખાતિર... મુહમ્મદ રફી
૨. હમકો તો બર્બાદ કિયા હૈ, ઔર કિસે બર્બાદ કરોગી.... મુહમ્મદ રફી
૩. હમકો તો બર્બાદ કિયા હૈ, ઔર કિસે બર્બાદ કરોગે.... શારદા
૪. તીર આંખો સે જીગર કે પાર કર દો યાર તુમ, જાન લેલો... મૂકેશ
૫. ચાહા થા બનૂં પ્યાર કી રાહોં કા દેવતા, મુઝકો બના... મૂકેશ
૬. રામ કરે કહીં નૈના ન ઉલઝે, નૈના જો ઉલઝે... લતા મંગેશકર
૭. મેહફીલ મેં શમા ચમકી, પરવાને ચલે આયે .... રફી- મન્ના ડે
(ફક્ત ગીત નં.૫ જ શૈલેન્દ્રનું.... બાકીના હસરત જયપુરીએ લખેલા છે.)

ઘરમાં વઘારેલો ભાત બગડયો હોય અને ન બગડયો હોય તો બગડવાની રાહ જોયા પછી એ વઘારેલો ભાત અહીંથી મુંબઇ કૂરીયર કરીને જીતેન્દ્રના ઘેર મોકલાવી દેવો જોઇએ. આખો નહિ તો એ પહેલી ચમચી તો ખાશે ને...? કાફી છે. એ બાઇટ લીધા પછી જેવું એનું મોઢું થશે, એ આપણા બધાનું થયું છે. (હું એકલો કહું, 'ગુનાહોં કા દેવતા' જોયા પછી એમાં બધા આવી ગયા !) ફિલ્મ ફાલતું નીકળી, એમાં ગુસ્સો કરીને આટલા મોંઘા ભાવનો વઘારેલો ભાત (પ્લસ-કૂરીયરનો ચાર્જ) વેડફી ન નંખાય ! પણ ૧૫૦-થી વધુ ફિલ્મોમાં કામ કરી ગયા પછી આજે કરિયરની સમાપ્તિ વખતે જતુ આપણને કેવા મામુ બનાવે છે કે, ''મારી કરિયરમાં મને 'ગૂનાહોં કા દેવતા' ખૂબ ગમી હતી...!'

તારી ભલી થાય ચમના... અત્યાર સુધી ડાઉટ તારી છોકરી (એકતા કપૂર)ના ટેસ્ટ ઉપર જ હતો... અહી તો આખું ખાનદાન કૉપી-પૅસ્ટ કરીને ગુજરાતી ફિલ્મોમાં ભરાઇ દેવું જોઇએ... તારો દીકરો તુષાર કપૂર તો જો કે, 'આમ આદમી પાર્ટી'માં ય ચાલે એવો નથી !... કૉગ્રેસવાળા સામેથી બોલાવશે !

હવે તો હું એકલો શું કામ ભરાઉં...? ફિલ્મની વાર્તાના અંશો તમને કહીશ જ !

જીતેન્દ્ર વિધવા માં (લીલા ચીટણીસ...આ રોતલને મેં એકે ય ફિલ્મમાં સધવા જોઇ જ નથી... બધી ફિલ્મોમાં વિધવા થઇને જ ફરતી હોય છે ! દરેક ફિલ્મે હસબન્ડને ઊડાડવાના આવા શોખો શું રાખવાના હોય !) સાથે મોટી હવેલીમાં રહેતો હોવા છતાં જુગાર- શરાબ સિવાય બીજું કોઇ પૂણ્યનું કામ કરતો નથી. આખી ફિલ્મમાં બસ, એકવાર જીતુ ખિસ્સાકાતરૂ જાનકીદાસને પકડીને મારે છે, પછી એક ય વખત એને કોઇ ગૂન્હો કરતો બતાવાયો નથી. એ દેવતાસ્વરૂપ પણ કોઇ કામ કરતો નથી, એટલે જ આ જ નામ 'ગૂનાહોં કા દેવતા' પરથી પ્રસિદ્ધ સાહિત્યકાર ડૉ.ધર્મવીર ભારતીએ લખેલી નવલકથાના નામ સાથે આ ફિલ્મને કોઇ લેવા-દેવા નથી, એવું ટાઇટલ્સમાં લખવું પડયું છે. બીજી બાજુ મામા-મામી (એસ.કે.પ્રેમ અને ટુનટુન) સાથે રહેતી અનાથ રાજશ્રી શહેરમાં ગુંડાગર્દી કરતી ફરે છે, એમાં જીતુ ઝડપાઇ જાય છે, પણ એ જીતુને મચક આપતી નથી. લાઇનમાં બીજા બે ઉમેદવારો પણ છે, મેહમુદ અને જીવન (જેને અમારા ખાડીયામાં કાયમ 'જીવણ'ના નામે જ બોલાવાતો !) જીવનની દાનત ફક્ત રાજશ્રી ઉપર જ નહિ, જીતેન્દ્રની હવેલી ઉપરે ય છે અને ઇચ્છે છે કે, જીતુ જુગારમાં બધું હારી જઇને રૂ.૨૦૦/-માં હવેલી આપી દે. રાજશ્રીમાં ફૅઇલ ગયેલો મેહમુદ સીધી અરૂણા ઇરાનીની ફ્લાઇટ પકડી લે છે. આ બાજુ મામા- મામી રાજશ્રીને જીવન પાસે વેચી દેવા માંગે છે, પણ એમ વેચાય તો ફિલમ પૂરી કેવી રીતે થાય ? જીવન અધિરો થઇ જાય છે, પણ એ એની પર્સનલ-તવાયફ (એક જમાનાની મશહૂર અને ખૂબસૂરત ડાન્સર) સુજાતાને ગમતું નથી. ન જ ગમે ને ? આ જમાનામાં એક ભવમાં કાંઇ બે ભવ થોડા થાય છે ? મૂળ વાતે જીતુ દારૂ-જુગાર ઉપર ચઢી ગયો હોવાથી રાજશ્રી એને પસંદ કરતી નથી, એટલે એ પાછો એના રવાડે ચઢી જાય છે. પછી તો ફિલ્મ પૂરી કેવી રીતે થાય છે, એ બધું જાણવાથી શરીર પર ચર્મરોગ થઇ જાય... કારણ કે, દરેક વાતે વાર્તામાં તમને કાંઇ ખબર ન પડે (વાર્તાલેખકને પડી હોય તો આપણને પડે ને ?) એટલે થોડી થોડીવારે તમે માથું પતે પછી હાથ ખંજવાળવા માંડો. એના કરતા સીધું કહી દઉં કે, ''... પછી તો, ખાધું, પીધું ને રાજ કર્યું !''

યસ. પૂરી ફિલ્મમાં એક આશ્વાસન મોટું છે. મેહમુદની સ્થૂળ તો સ્થૂળ પણ કૉમેડી ખડખડાટ હસાવે છે ખરી. મેં આ જ કૉલમમાં બે-ત્રણ વખત લખ્યું છે કે, અભિનયને લાગે વળગે છે ત્યાં સુધી મેહમુદ અન્ય કૉમેડિયનો તો ઠીક, રાજ-દિલીપ અને દેવ આનંદની બરોબરીએ ઊભો રહી શકે એવો હતો. એની પાસે મોટી આવડત વિવિધતાની હતી. સમજો ને, દરેક ફિલ્મે એ જુદી જુદી બોલીમાં બોલતો. એકની એક સ્ટાઇલ ન હોય. જોવાની ખૂબી એ છે કે, પેલા ત્રણેય મહાન સ્ટાર્સ ભાગ્યે જ પોતાની ફિલ્મોમાં મેહમૂદને આવવા દીધો છે. બાકીના મોટા ભાગના હીરોલોગથી એ વધારે પૈસા લેતો. એમાં શમ્મી કપૂર સિવાય બધા જ હીરાઓ આવી ગયા. ધર્મેન્દ્ર, વિશ્વજીત, શશી કપૂર, મનોજ કુમાર... યસ, ઇવન સુનિલ દત્ત પણ !

અગાઉની ફિલ્મ 'ફર્ઝ' વખતે મેં આ 'ગૂનાહો કા દેવતા'ની ડીવીડી મારી પાસે નથી, એમ લખ્યું હતું. તેના તુરંત જવાબમાં ધોરાજીના આપણા સન્માન્નીય પૂર્વ સાંસદ સભ્ય શ્રી અરવિંદ પટેલે મને ડીવીડી મોકલી આપી. એમના વિશે જાણવું એટલા માટે જરૂરી છે કે જૂની હિંદી ફિલ્મો અને તેના સંગીત વિશેની જાણકારીમાં એ અમારા સહુના વંદનીય ગુરૂ ગણાય છે, મુંબઇના શ્રી નારણભાઇ મૂલાણીની જેમ આ બાજુ, હવે તો 'લિમ્કા બૂક ઑફ રૅકૉર્ડ્સ' (અને શક્ય છે, વર્લ્ડ-રૅકૉર્ડ...!)માં સ્થાન આવે એવું ભાવનગરમાં જૂની ફિલ્મોના ગીતોની દર મહિને આખા શહેરને વિના મૂલ્યે જાહોજલાલી કરાવતા શ્રી રાજેશ વૈષ્ણવ અને તેમના સાથીઓએ પણ મને આ ડીવીડી મોકલી આપી. (મારી નાંખ્યા ચંપકભ'ઇને... મારે બે વખત આ ફિલ્મ જોવી પડશે ?... કોઇ પેલો વઘારેલો ભાત જીતેન્દ્રને બદલે મને મોકલાવજો... હું ખ'ઇ જઇશ !) (પછી તો વાચકોનો પ્રેમ ફૂંફાડા મારવા લાગ્યો. આજ સુધી એકલી 'ગૂનાહોં કા દેવતા'ની જે ૨૪૩ ડીવીડીઓ મળી છે!)

જો કે, કૂવામાં હતું તો હવાડામાં ય આવ્યું. મેહમુદ ઉપરાંત બીજો, ત્રીજો અને ચોથો આનંદ શંકર-જયકિશન, ફિલ્મના ખુબસુરત સૅટ્સ અને નયનરમ્ય ફોટોગ્રાફીએ આપ્યો છે. ફિલ્મનું શૂટિંગ હિમાચલ પ્રદેશના નાહન શહેરમાં થયું છે. વચ્ચે વચ્ચે જોધપુર અને કાશ્મિરનું ડાલ સરોવર પણ આવી જાય. ફિલ્મ 'ફર્ઝ' વિશેના લેખમાં આપણે વાત થઇ હતી તેમ, નિર્માતા દેવી શર્મા પાસે ફિલ્મ બનાવવાના પૈસા પૂરા પાડતા નહોતા ને જીતેન્દ્રએ પોતાના પૈસા જવા દઇને શંકર-જયકિશનને વિનંતી કરી હતી. મુંબઇના ગુજરાતી ફિલ્મ દિગ્દર્શક શ્રી અમર સોલંકી (ડૅની)ના કહેવા મુજબ રાજશ્રીના પૈસા પણ જીતુએ ચૂકવ્યા હતા. પણ એ જે કોઇ ખેંચ પડી હોય, દેવી શર્માએ ફિલ્મના પ્રોડક્શનમાં કોઇ કચાશ રાખી નથી. ખૂબ મોંઘા લાગે એવા સુંદર સૅટ્સ બન્યા છે, પછી એ તવાયફના કોઠાનો સૅટ હોય, જુગારની ક્લબ, જીવનનો કે જીતેન્દ્રના બંગલાના સૅટ્સ હોય, કામ બધું વૈભવી થયું છે.

સાલ સડસઠની હતી, મતલબ, મહાન સંગીતકારો શંકર-જયકિશનના વળતા પાણી શરૂ થઇ ગયા હતા. શંકરના જીવનમાં શારદાના પ્રવેશ પહેલા ય આ બન્ને સંગીતકારોને એકબીજા સાથે ખાસ કાંઇ બનતું નહોતું, પણ સંગીતની ગુણવત્તામાં ક્યાંય કૉમ્પ્રોમાઇઝ નહિ. ઇવન, ફિલ્મ 'ગૂનાહોં કા દેવતા'ના ગીતો ય એ ટચ નહોતો આપી શક્યા જે શંકર-જયકિશનના નામે લખાયો હતો... તો પણ અમારા જમાનામાં આ ફિલ્મના તમામ ગીતો રેડિયો પર પૂરજોશ વાગતા હતા.

જેમને કારણે ગુજરાતમાં હિંદી ફિલ્મ ગીતોના સ્ટેજ શો થવા લાગ્યા, તે વડીલ સંગીતકાર શ્રી અંબરીશ પરીખના શોમાં શંકર-જયકિશનની સદૈવ બોલબાલા હોય. માલતી લાંગે પાસે દર્શકો ફિલ્મ 'નગીના'નું 'તુને હાય મેરે જખ્મે-જીગર કો છુ લિયા...' અવશ્ય ગવડાવે. આજે તો ગલીએ ગલીએ સ્ટેજ પર ઓરકેસ્ટ્રાવાળા મળી આવે છે, પણ એ જમાનામાં ('૬૦ના દાયકામાં) શ્રી. સુધીર અને શ્રી શરદ ખાંડેકરને સ્ટેજ શોના પાયોનીયર કહેવા પડે. ખૂબ મહેનતનું કામ થતું. સંગીતની દેવી સરસ્વતીનો આભાર કે, આજે પણ જૂના હિંદી ફિલ્મી ગીતોની એકલા અમદાવાદમાં જ આઠ-દસ ક્લબો ચાલે છે ને બધી ભરચક હોય છે. પણ અહી શંકર-જયકિશન ભાગ્યે જ કરતા, એવી કમાલ એ પણ કરી છે કે, મૂકેશ, રફી અને મન્ના ડે, ત્રણેને સરસ ગીતો આપ્યા છે.

નવાઇ ચોક્કસ લાગે કે, લતા મંગેશકર અને શારદાએ એક જ ફિલ્મમાં ગાયું હોય, એવા કિસ્સા બહુ ઓછા છે. શૈલેન્દ્ર '૬૬ની સાલમાં ગૂજરી ગયા, એ હિસાબે 'ચાહા થા બનું પ્યાર કી રાહોં કા દેવતા...' એ ટાઇટલ-સોંગને બાદ કરતા બાકીના ગીતો હસરત જયપુરીએ લખ્યા છે. હિસાબ સીધો હતો કે, શંકર-જયકિશનની ફિલ્મોમાં શૈલેન્દ્રએ લખેલા ગીતો શંકર જ બનાવે અને હસરતના ગીતો જયકિશન. મતલબ, અહી એવું બન્યું હશે કે, હસરતે શંકર માટે (ખાસ તો શારદાવાળું) 'હમકો તો બર્બાદ કિયા હૈ...' લખ્યું હોય.

ફિલ્મમાં મેહમુદ સિવાયની પણ કૉમેડી છે. ફાઇટ-માસ્ટર અઝીમભાઇએ દિગ્દર્શિત કરેલી મારામારીઓ હીરો ગુંડાઓને મારવા કે ગલીપચી કરવા પૂરી કરે છે, તે ઝટ સમજાતું નથી. એમાં ય, જીતુ ગુંડાને ફેંટ મારે ત્યારે કપડા ઉપર ડાઘા (પોતાના કપડાં ઉપર... ગુંડાના નહિ !) તેનું પૂરતું ધ્યાન રાખે છે. એક સાથે પચ્ચીસ ગુંડાઓને જીતુ એકલો ફટકારે છે, એમાં તો બધા ગુંડાઓને વારાફરતી માર ખાવાની કૂપનો આપી દીધી હોય, એમ બધા લાઇનબધ્ધ આવે છે.

આજે બીજું હસવું ય આવી શકે, એ જમાનાની હીરોઇનો અને પરિણામે પૂરા દેશમાં બહુ ઉપડેલી છોકરીઓની હૅર-સ્ટાઇલ આજે હસાવી દે, જેમાં કપાળની વચ્ચેથી એક એક ઇંચની બે પટ્ટીઓ કાન સુધી લટકાવીને માથું ઊભું ઓળવાનું ને પાછળ ચોટલો કે અંબોડો અથવા અંબોડામાંથી ય નીકળતો એક ઍકસ્ટ્રા ચોટલો. જગ્યા બચતી નહી હોય નહિ તો, છેલા ચોટલાના છેડે વધુ એક અંબોડો લટકતો હોત !

ફિલ્મ 'થ્રી ઇડિયટ્સ'માં આર.માધવનની મૉમ બનતી ફરીદા અહી બાળકલાકાર તરીકે માસ્ટર શાહિદની સાથે છે. શાહિદને તમે ફિલ્મ 'લવ ઇન ટોક્યો'માં બૅબી ફરીદાને 'રામ ઓર શ્યામ'માં જોઇ છે. આ એક ન સમજાય એવી વાત છે. એ જમાનામાં ઘેર ઘેર લોકપ્રિય થયેલા તમામ બાળ-કલાકારો મોટા થઇને ફિલ્મોમાં આવી જ ન શક્યા અથવા આજ સુધી ક્યાં ગૂમ થઇ ગયા, તેની કોઇને જાણ નથી. ડૅઝી-હની ઇરાની, માસ્ટર બબલૂ, શાહિદ, 'મધર ઇન્ડિયા'માં નાનો સુનિલ દત્ત બનતો સાજીદ, તબસ્સુમ, નાઝ, સારિકા, મેહમુદ જૂનિયર, બૅબી પિન્કી... કોઇ કરતા કોઇ આગળ ન આવ્યું. એ બધામાંથી એક માત્ર આપણી ગુજરાતણ અરૂણા ઇરાની એકલી સફળ થઇ, જે ફિલ્મ 'ગંગા-જમના'માં ઇન્સાફ કી ડગર પે, બચ્ચોં દિખાઓ ચલ કે...' ગીતમાં તરત ઓળખાઇ જાય, એવી દેખાય છે.

ફિલ્મની હીરોઇન રાજશ્રી વિશે આપણે જ ઘણું લખ્યું છે. આવી આંખો માટે આપણે ત્યાં એક જ શબ્દ વપરાય છે, 'માંજરી' આંખો. શબ્દ ખોટો નથી, પણ રાજ કપૂરની જેમ રાજશ્રીની આંખો ભૂરી નહોતી, 'હૅઝલ' હતી, એટલે લાલાશ પડતી બ્રાઉન અથવા લીલાશ પડતી બ્રાઊન આંખો. રાજશ્રી ભારત આવે જાય છે અને માનશો... હજી એટલી જ સુંદર દેખાય છે.

21/12/2014

એનકાઉન્ટર : 21-12-2014

૧. 'સત્યમેવ જયતે'ના એક એપિસોડ માટે થયેલા ખર્ચા બાબતે તમે શું વિચારો છો ?
- એ જ કે, એમાંનો એક રૂપીયો ય મારે આલવાનો નથી !
(આલિશા ભરતભાઈ દોશી, અમદાવાદ)

૨. જો તમે સલમાન ખાન હોત તો ?
- તો અત્યાર સુધીમાં આઠ-દસ વાર તો મિનિમમ દાદો-નાનો બની ગયો હોત !
(સમા ઈમ્તિયાઝ, ભુધે)

૩. તમને જીવનમાં તકલીફ પડે તો ઘરવાળા પાસે જાઓ છો કે બહારવાળા સાથે ?
- હજી સુધી તો નોર્મલ છું... આવા કેસમાં જવું જ પડે તો ઘર 'વાળી' કે બહાર 'વાળી' પાસે જઉં... 'વાળાઓ' પાસે નહિ !
(ઉમંગ શાહ, અમદાવાદ)

૪. રાજકારણ કહો કે બિઝનેસ... બધે ગુજરાતીઓ જ ટૉપ પર છે... લેખકમાં પણ તમે... કોઈ ચોક્કસ કારણ ?
- આપણને ગુજરાતીઓને આપણે જ ટૉપ પર છીએ, એવો પ્રચાર કરતા ય આવડે... અને છીએ તો કહેવાનું છે ને !
(ડૉ. નિમેષ આર. પટેલ, રાયસણ- ગાંધીનગર)

૫. લોકો આજે પુસ્તકને બદલે 'ગૂગલ' વધારે વાંચે છે... શું કારણ ?
- 'પુસ્તક' કરતા 'ગૂગલ' વાંચવામાં વધારે સહેલું પડે છે.
(ધર્મેશ ખોખર, અમદાવાદ)

૬. 'બી' ફોર 'બીવી' અને 'બી' ફોર 'બા' ય થાય. સાથે રહેવા માટે મારે કઈ 'બી'ની પસંદગી કરવી ?
- 'પી' ફોર 'પતિ'ય થાય ને 'પી' ફોર 'પુત્ર'ય થાય... એ બન્નેમાંથી જેને તમારા માટે આવો સવાલ ઊભો થયો ન હોય એની સાથે રહો !
(પુનિત દવે, મુંબઈ)

૭. હવે તો મોદીજીના હાથમાં પૂરી સત્તા છે. હજી આપણે પાકિસ્તાનને ક્યાં સુધી સહન કરવું પડશે ?
- સહન કરવાનું હવે પાકિસ્તાનને આવશે... આપણે નહિ !
(દ્વિજ કે. સોની, વડોદરા)

૮. કોંગ્રેસના 'ગાંધી' અને 'આપ'નું 'ઝાડુ', બન્ને છીનવી લેવામાં આવ્યા. હવે કોનો વારો ?
- 'સ્વચ્છતા અભિયાન' ચાલી રહ્યું છે.
(ડૉ. સંજય મેહતા, રાજકોટ)

૯. બધા કહે છે, 'પરણી જા.' તમારો શો અભિપ્રાય છે ?
- બધા માટે પરણવાનું હોય તો માંડી વાળજો.
(ધર્મેશ જોશી, સાવરકુંડલા)

૧૦. તમે 'સ્ટેન્ડ-અપ' કોમેડિયન બન્યા હોત તો ?
- હું 'સ્પીલ-ડાઉન' કોમેડિયન છું.
(વિરાજ આર. કદમ, અમદાવાદ)

૧૧. શું તમે અને તમારા પત્ની સજોડે ડાન્સ કરવા જાઓ છો ખરા ?
- ભારે ચીજો મારાથી નથી ઉચકાતી હવે !
(હેમા શાહ, વડોદરા)

૧૨. ભગવાન પૃથ્વી પર જન્મ લે, તો પહેલો વધ કોનો કરે ?
- મને કોઈને મારવા-બારવા સિવાયનું કામ સોંપો.
(શ્રીમતી કાજલ પુનિત ભટ્ટ, કેવડીયા કોલોની)

૧૩. શું મોદી સરકાર દાઉદ ઈબ્રાહિમને પકડી શકશે કે મનમોહનની માફક ફક્ત વાતો જ કરે રાખશે ?
- મનમોહન... ? વાતો... ??? યૂ મીન, એ બોલતા પણ હતા ?
(પરાગ બી. પંડયા, પોરબંદર)

૧૪. આપ આપની વાઈફને માટે કેટલો સમય ફાળવો છો ?
- દરેક વ્યક્તિએ સમય તો પોતાની વાઈફ સાથે જ ગાળવો જોઈએ... સુઉં કિયો છો ?
(આર.કે. ચૌહાણ, પ્રાંતિજ)

૧૫. દગો આપનારને કેમ ક્યારેય પસ્તાવો નહિ થતો હોય ?
- છુટવાનો આનંદ !
(પ્રશાંત મેહતા, સુરત)

૧૬. પાકિસ્તાન ક્યારે જવું છે ?
- યુદ્ધ માટે બોલાવે તો કાલ સવારની ફલાઈટ પકડુંં... એમને એમ હવાફેર માટે બોલાવો તો, આપણો ચાર્જ બહુ મોંઘો છે !
(તુલસીદાસ કારીઆ, રાજકોટ)

૧૭. વિવાહિત માણસ સુખી કે દુઃખી ?
- વચ્ચે લટક્યા લાગો છો !
(નીલ કોઠારી, અમદાવાદ)

૧૮. શું તમે ઘરમાં પણ આટલા કૂલ રહો છો ?
- પંખો ચાલુ રાખવાનો ને !
(સલોની પટેલ, સુરત)

૧૯. જ્યોતિષીઓ વર્તમાનમાં જીવવાની સલાહ કેમ આપે છે ?
- તમે જીવો છો, ત્યાં સુધી જ એ લોકો જીવતા છે.
(કૌશલ ધામી, ધોરાજી)

૨૦. લોકોને એકબીજા માટે ભેદભાવ હોવાનું કારણ શું ?
- હું ય કોઈ હાથી-બાથીને મારો ભાઈ બનાવતો નથી. ભેદભાવ તો રહેવાનો !
(સાલેહા શેખ, ડૂંગરા : હાંશોટ- સુરત)

૨૧. તમને નથી લાગતું ગુજરાતીઓએ હવે બોર્ડર પર જવું જોઈએ ? પાકિસ્તાન-ચીનની દાદાગીરી વધી ગઈ છે...
- જવાય એ તો, પણ ઓફિસમાંથી ટ્રાવેલ-એલાઉન્સ કેટલું મળે છે, એના ઉપર બધો આધાર છે.
(શાહબાઝ દીવાન, ભરૂચ)

૨૨. શું દરેક સફળ પુરૂષ પાછળ એક સ્ત્રીનો હાથ હોય છે ?
- ક્યારેક પગ પણ હોય છે.
(શશીકાંત દેસાલે, સુરત)

૨૩. હવે લેડી-કન્ડક્ટર તો આવી ગઈ... લેડી-ડ્રાયવર ક્યારે આવશે ?
- બસમાં તમે પ્રવાસ કરવા જાઓ છો કે, માતાજીને શ્રીફળ વધેરવા ?
(પ્રહલાદ રાવલ, રાજપિપળા)

૨૪. દેશનું શાસન કોઈના પણ હાથમાં હોય... પડોસી દેશોને મુંહતોડ જવાબ કેમ નથી અપાતો ?
- એકવાર તો આપી દીધો... નવાઝ શરીફને મોંઢું લટકાવીને ચુપચાપ પાછળથી સરકી જવું પડયું. આ તો હજી શરૂઆત છે.
(મુગ્ધા ઉલ્લાસ વોરા, જૂનાગઢ)

૨૫. 'સ્વચ્છતા અભિયાન'માં તમે હજી જોડાયા નથી ?
- હું તો રાત્રે પથારીમાં ય ઝાડુ રાખીને સુઈ જઉં છું... અડધી રાત્રે ય કોઈ ટીવી-ન્યૂસવાળો બોલાવે, તો ખોટો ટાઈમ ન બગડે.
(રજનીકાંત ઘૂંટલા, મુંબઈ)

૨૬. ગુજરાતી ફિલ્મ ઉપરથી હોલીવૂડમાં ફિલ્મ ક્યારે બનશે ?
- એ તો કાલે બની જાય, પણ એ લોકોને હજી, ''સાજણ તારો ચૂડલો પે'રી તારી બા સાથે મટકી ભરવા જાઉં.'' એટલા લાંબા નામ વાળી ગુજરાતી ટાઈટલનો અનુવાદ શું કરવો, એમાં ધોળીયાઓ ભરાયા છે !
(કેતન ઠોસાણી, સાવરકુંડલા)

19/12/2014

'અનુપમા' ('૬૬)

જેની કોઇ ઉપમા આપી ન શકાય તે અનુપમા
- કુછ દિલને કહા, ઐસી ભી બાતેં હોતી હૈ...
યા દિલ કી સુનો દુનિયાવાલોં, યા મુઝકો...
ધીરે ધીરે મચલ, અય દિલે-બેકરાર.....

ફિલ્મ : 'અનુપમા' ('૬૬)
નિર્માતા : એલ.બી. લછમન
સંગીત : હેમંત કુમાર
ગીતો : કૈફી આઝમી
રનિંગ ટાઇમ : ૧૪૮ મિનિટ્સ - ૧૫ રીલ્સ
થીયેટર : મૉડેલ (અમદાવાદ)
કલાકારો : ધર્મેન્દ્ર, શર્મીલા ટાગોર, દેવેન વર્મા, શશીકલા, તરૂણ બૉઝ, સુરેખા, પંડિત, દુર્ગા ખોટે, ડૅવિડ, દુલારી, નયના, અમર અને બ્રહ્મ ભારદ્વાજ.


ગીતો
૧. ભીગી ભીગી હવા, સન સન સનકે જીયા... - આશા ભોંસલે
૨. ધીરે ધીરે મચલ, અય દિલે બેકરાર, કોઇ... - લતા મંગેશકર
૩. કુછ દિલને કહા, ઐસી ભી બાતેં હોતી હૈ... - લતા મંગેશકર
૪. યા દિલ કી સુનો દુનિયાવાલોં, યા મુઝકો... - હેમંતકુમાર
૫. ક્યું મુઝે ઇતની ખુશી દે દે, કિ ઘબરાતા હૈ દિલ... - આશા ભોંસલે

ગાયક-સંગીતકાર હેમંતકુમારની કરિયરના સાતે આસમાન ખુલ્લા મૂકી દેનાર મસ્તમધુરૂં ગીત, 'યા દિલ કી સુનો દુનિયાવાલોં, યા મુઝકો અભી કુછ કહેને દો...' મૂળ તો ગુરૂદત્તની ફિલ્મ 'સાહિબ, બીબી ઔર ગુલામ' માટે તૈયાર થયું હતું, જેના શબ્દો હતા, 'સાહિલ કી તરફ કશ્તિ લે ચલ, તુફાં કે થપેડે સહેના ક્યા...' ('યા દિલ કી સુનો...'ના ઢાળમાં ગુનગુનાવી જુઓ!) પણ ફિલ્મની લંબાઇ વધી જવાને કારણે ગુરૂદત્તે એ કાઢી નાંખ્યું હતું, પણ હેમંત દા ને ખૂબ ગમી ગયેલી આ ધૂન એમના જહેનમાં, દાદાએ પતરાંની ડાબલીમાં પેઢીઓથી જાળવી રાખેલા સાચા મોતીની જેમ જળવાઇ રહી હતી. ફિર ક્યા...? ઋષિકેશ મુકર્જીની ફિલ્મ 'અનુપમા'માં સાંગોપાંગ ઉતરી ગયું. હેમંત દા જીવ્યા ત્યાં સુધી, એમના દરેક સ્ટેજ-પ્રોગ્રામોમાં આ ગીત તો હોય જ! એમાં ય, ફિલ્મ જોતી વખતે આ ગીતનું પિક્ચરાઇઝેશન જુઓ/સાંભળો તો હેમંત દા ના ગળા ઉપર પચાસ પપ્પીઓ કરી દેવાનો આદર આવે.

જેમણે ફિલ્મ જોઇ ન હોય, એ બધા તો એમ જ માનતા હોય કે, હજી બીજા આઠેક હજાર વર્ષો સુધી ચાલે એવું લતા મંગેશકરનું પ્યારૂ-પ્યારૂં ગીત, 'ધીરે ધીરે મચલ, અય દિલે બેકરાર, કોઇ આતા હૈ...' ફિલ્મમાં શર્મિલા ટાગોરે ગાયું હશે. સૉરી.. ના! સુરેખા પંડિત નામની ફિલ્મોમાં જલ્દી આવીને જલ્દી ફેંકાઇ ગયેલી સાઇડી સુરેખા પંડિત ઉપર આ ગીત ગયું હતું. દેખાવમાં આપણી ભાભી લાગે, એવી સુંદર, એટલે કે ફિલ્મની હીરોઇન લાગે એવી નહિ, પણ આપણા જ ઘરમાં હોય એવી ભપકા-બપકા વગરની છતાં મનોહર લાગે, એવી સુરેખા ઋષિ દા ની અન્ય ફિલ્મો 'આનંદ', 'ગુડ્ડી' કે 'આશીર્વાદ'માં દેખાયેલી હીરોઇન સુમિતા સાન્યાલ જેવી નમણી લાગે... (ઉફ... સુમુને અત્યારે ખોટી યાદ કરાવી દીધી, નહિ? પાછા તમે 'આનંદ'ની સુમુની કોમળ સુંદરતાના સંસ્મરણોમાં ખોવાઇ જવાના...! પાછા આવો... આપણે 'અનુપમા'ને પતાવવાની છે!)

'અનુપમા' આપણી યાદોમાંથી ઝટ કે આવતી કાલે પણ ન પતાવાય એવી સ્વચ્છ અને લાગણીભરી ફિલ્મ હતી. ઋષિ દા ને સિંધી નિર્માતા એલ.બી. લછમન ફાવી ગયા હતા, એટલે આજના કે એ જમાનામાં ય સ્વચ્છ અને સામાજીક ફિલ્મો બનાવવા કોઇ નિર્માતા ખિસ્સામાં હાઠ નાંખે એવો નહોતો, ત્યારે લછમને-ભલે લૉ બજેટની - પોતાની ફિલ્મો ઋષિ દા ને જ બનાવવા આપતા. શરત એટલી કે, એમની ફિલ્મોના નામો 'અન...'થી શરૂ થવા જોઇએ. એટલે, 'અનાડી', 'અનોખી રાત', 'અન્નદાતા'.. અને 'અનુપમા'. પછી એમાંનો 'ન' કાઢી નંખાવ્યો અને દેવ આનંદનું 'અસલી નકલી' બનાવ્યું. ('અનસલી' 'એનક્લી' સારૂં ન લાગે માટે !) પછી તો 'એ' ય ગયો કામથી ને 'બુઢ્ઢા મિલ ગયા' અને 'મૅમદીદી'. (આપણને 'મૅમ-ફેમ'ની સમજ ન પડે, પણ આપણા દાદાજીના વખતમાં અંગ્રેજોના પ્રભાવ હેઠળ ગોરી સ્ત્રીઓને 'મૅડમ' કહેવાનો દસ્તુર હતો. પછી તો દેસી બૈરાઓ માટે ય 'મૅડમ' કહેવાવા લાગ્યું. 'મૅડમ'નું ય અપભ્રંશ (ગૈર્જાર્ચિૌહ) 'મૅમ' થઇ ગયું. તારી ભલી થાય, ચમના... પહેલા તારી વાઇફનું દેસી નામ બદલ... ગોદાવરી' ને પછી એના સફિક્સ કે પ્રીફિક્સમાં 'મૅડમ' લગાય! 'ગોદુ મૅમ' જરા ય સારૂં લાગે?

એ વખતે રેડિયો જ આપણું સર્વસ્વ હતું અને એ લોકોની મુનસફી મુજબ, એમને જે ગમતા કે કમાવી આપતા ગીતો હોય, એ જ રેડિયો પર વાગે. 'ધીરે ધીરે મચલ...' તો અઠવાડીયામાં પંદર વખત વાગતું હતું, પણ 'કુછ દિલને કહા, ઐસી ભી બાતેં હોતી હૈ...' બધું મીઠડું કમ્પૉઝીશન હતું, એ જવલ્લે જ વાગતું, આપણે ઘરે ન હોઇએ ત્યારે! મને યાદ છે, કૅસેટો નવી નવી નીકળી ત્યારે આ ગીત મેળવવા મેં ૩ થી ચાર ટકા ભારતભ્રમણ કરી નાંખ્યું હતું, મતલબ... અમદાવાદમાં ચાર-પાંચ જણાને પૂછી જોયું હતું. પણ હું ય સાલો નસીબનો બળીયો કેવો નીકળ્યો? મુંબઇ ગયો ત્યારે તારદેવના એક સ્ટુડિયોમાં સ્વયં લતા મંગેશકરને મારાથી ફક્ત અઢી ફૂટ દૂરના અંતરે આ ગીતનું રિહર્સલ કરતા સાંભળવા મળ્યા, ઓળખાણ થઇ ને એમના ઉપરની મારી (એ વખતે ચાલતી) લતા મંગેશકરની લેખમાળા એમણે પણ વાંચી છે, એ વાત સ્વયં એમના મુખે સાંભળ્યા પછી કેવો 'અશોક-અશોક' એટલે કે કેવો 'પાગલ-પાગલ' થઇ ગયો હોઇશ! મને લતાજી પાસે લઇ જનાર હૃદયનાથના પુત્ર આદિત્યએ કહ્યું કે, અમારા પરિવારમાં એક વહુ ગુજરાતી છે, એટલે લતાજીને તમારા લેખો એ વાંચી સંભળાવતી હતી... બોલો, આજકાલ આવી વહુઓ થાય છે ક્યાં...? આ તો એક વાત થાય છે!

પણ દમદાર ગીત તો લખાયું હતું, 'યા દિલ કી સુનો દુનિયાવાલો...' કૈફી આઝમી પેલા ઇશ્ક-મુહબ્બત કે પ્યાર-ઉલ્ફતમાં આખી જીંદગી ખેંચી કાઢનાર મજરૂહો, હસરતો કે મહેંદી અલીખાનો જેવા મીટરીયા શાયર નહોતા. બહુ જવલ્લે લખતા અને લખતા ત્યારે ભાવકો ઉપર એમના શબ્દોની કોઇ અસર થતી, ''ક્યા દર્દ કિસી કા લેગા કોઇ, ઈતના તો કિસી મેં દર્દ નહિ, બહેતે હુએ આંસુ ઔર બહે, અબ ઐસી તસલ્લી રહેને દો...'' કૈફી પણ સાહિરની માફક મારા મનગમતા શાયર હતા. (સાચું નામ : સૈયદ અખ્તર હુસેન રિઝવી) 'વક્ત ને કિયા, ક્યા હંસિ સિતમ, તુમ રહે ન તુમ, હમ રહે ન હમ...' કે 'આરઝુ જૂર્મ વફા જુર્મ, તમન્ના હૈ ગૂનાહ, યે વો દુનિયા હૈ જહાં પ્યાર નહિ હો સકતા, કૈસે બાઝાર કા દસ્તૂર તુમ્હેં સમઝાઉં, બીક ગયા જો વો ખરીદાર નહિ હો સકતા...' ....આ કૈફી હતા! આમ તો હેમંત કુમારને કૈફી ખૂબ ગમતા, એટલે 'અનુપમા'માં બન્ને સાથે કામ કરતા કમ્ફર્ટેબલ હતા. બન્નેએ સાથે વધારે કામ કેમ ન કર્યું. નો આઇડાયા ! 'માંગા હુઆ તુમ કુછ દે ન સકે, અબ તુમને દિયા વો, સહેને દો..'

પણ અહીં હેમંત દા ની ય મર્યાદા છતી થઇ છે. સૉફ્ટ ધૂનો સુધી વાત બરોબર છે કે, કોઇ સંગીતકાર એમનો સાની નહિ, પણ જ્યાં પાર્ટી-પિકનીકના ગીતો કમ્પૉઝ કરવાના આવે, ત્યાં કાકા માર ખાઇ જતા. અહીં જ જુઓ. માંડમાંડ આશા ભોંસલેને બે ગીતો ગાવાના આવ્યા, એ પાર્ટી-પિકનીકના નીકળ્યા ને તદ્દન ફાલતુ ધૂનો બની. 'ભીગીભીગી હવા, સન સન સનકે જીયા' કે 'ક્યું મુઝે ઇતની ખુશી દે દે કે, ઘબરાતા હૈ દિલ...?' હેમંત દા ય ગુરૂ તો પાછા કલ્યાણજી આણંદજીના ને? એટલે આવા સો-કૉલ્ડ વૅસ્ટર્ન ગીતો બનાવવામાં ક્યાંક ગીટાર, ઍકૉર્ડિયન ને બૉંગો-કૉંગો પછાડી દીધા, એટલે આજની મજૂરી પૂરી...? ભારતના ૧૨૫ કરોડ ને એક ચાહકો એમને એમ શંકર-જયકિશનને સર્વોત્તમ નથી કહેતા... (આ વધારાનો એક એટલે આપણા 'દવે સાહેબ...'!) એ સૉફટ ગીતો ય એ જ મૅલડીમાં બનાવી શકતા, જેમ પાર્ટી-પિકનિકના ગીતો બનાવવાના હોય! એક જ જૉનરમાં એમની વાર્તા પૂરી થઇ જતી નહોતી.

'અનુપમા' એટલે જેની ઉપમા આપી ન શકાય એવી સ્ત્રી. ફિલ્મના રોલ પ્રમાણે શર્મીલા ટાગોર પરફૅક્ટ બંધ બેસતી હતી. દારા સિંઘના નાના ભાઇ જેવો લાગતો ધર્મેન્દ્ર આ ફિલ્મનો હીરો બન્યો, ત્યારે નજીકના યારદોસ્તોએ ઋષિ દા ને કીધું ય હતું કે, 'અચ્છા અચ્છા... હવે તો તમે માસ્ટર ચંદગીરામને (દારાસિંઘ પછી કુશ્તીમાં ભારત ચૅમ્પિયન બનેલો પહેલવાર) લઇને ય ફિલ્મ બનાવાશો ને ?'' હવે યાદ કરો. ધર્મેન્દ્રએ જ્યારે જ્યારે બિમલ રૉય (બંદિની) કે ઋષિ દા ની ફિલ્મોમાં કામ કર્યું છે, ત્યારે એ ધર્મેન્દ્ર નહિ, કોઇ ઍક્ટર હોય એવું લાગતું હતું હતું. ધરમ ગમે તેમ તો ય બિમલ રૉયનો લાડકો હતો (ફિલ્મ બંદિની). અર્થાત, એક વાત તય થઇ જવા દો, કે હીરો લોગ કુચ્છ નહિ હોતે... ડાયરેકટર એની પાસેથી કેવું કામ કઢાવી શકે છે, એ જુઓ તો ફિલ્મ 'શોલે'માં અમિતાભ બચ્ચનનો રોલ ભારત ભૂષણ અને ધરમનો રોલ પ્રદીપકુમાર પણ કરી શક્યા હોત! સુઉં કિયો છો? (અશોક દવે, કોઇ સિમિલી તો જરા સારી આપો !)

આપણે કેવા ભાગ્યવાન છીએ કે, જે જમાનામાં બિમલ રૉય, મેહબૂબ ખાન, કે.આસીફ કે ઋષિકેશ મુકર્જી ફિલ્મો બનાવતા હતા, ત્યારે ફિલ્મો જોવા માટે આપણે સક્રીય હતા. બિમલ રૉય તો ઋષિ દા ના ગુરૂ પણ થાય, એટલે આ ફિલ્મ એમણે ગુરૂજીને અર્પણ કરી છે. લેખક હોવાનો ધોધમાર માર ત્યારે પડે કે, કોઇ ફિલ્મ જોવાનો હિમાલય સરીખો આનંદ વ્યક્ત કરવો હોય ત્યારે રેતીની ઢગલી જેવા વખાણો નીકળે ! આ ફિલ્મ 'અનુપમા' જોતી વખતે જ હું એટલી હદે લાગણીભીનો થઇ ગયો હતો કે, જાણતો હતો કે, મને ગમી છે, કક્ષાનો રીવ્યૂ નહિ લખી શકું ! આ માણસે જે ફિલ્મો આપી છે, તેમાં આપણા ફૂલ જેવી પ્રશંસાના વળતરમાં એણે આપણને આખો બગીચો આપી દીધો છે. લેખક તરીકેની માનમર્યાદા ભૂલીને પણ લખી દેવાનું મન થાય છે કે, શિક્ષિત અને સારા ઘરના હો, તો આ ફિલ્મની ડીવીડી તાબડતોબ મંગાવીને જોજો. ફિલ્મ જોતી વખતે કેવો મનોહર આનંદ આવે કે, હર્ષના આંસુ ફક્ત હર્ષ વખતે આવે એ જરૂરી નથી... કોઇની પ્રશંસા કરવામાં કાચા પડીએ ત્યારે ય આવે ! ઋષિ દા ની ફિલ્મોમાં એક એક પાત્રનું ચરીત્ર, વર્તન, બોલચાલ... એ બધેબધું આપણા જ પરિવારોનું હોય. ક્યાંય હીરોબીરોગીરી ન હોય. એક દિગ્દર્શક તરીકે દેવ આનંદ આમાં જ માર ખાઇ ગયો કે, એ દિગ્દર્શન કરવા બેસે, એટલે એની ફિલ્મના તમામ પાત્રો પાસે એની જ સ્ટાઇલની ઍક્ટિંગ કરાવે.

ઋષિ દા ની ફિલ્મોમાં કેમેરામેન જયવંત પઠારે, સાઉન્ડ ઇસ્સાભાઇ સુરતવાલા અને રસોડામાં એક મહારાજ આવે જ ! બ્લૅક-ઍન્ડ-વ્હાઇટ ફોટોગ્રાફી આટલી મનોરમ્ય હોય, એ તો આ ફિલ્મ જયવંતના લૅન્સથી જુઓ ત્યારે ખ્યાલ આવે. આપણા બધાનું ગમતું ગીત, 'કુછ દિલ ને કહા, ઐસી ભી બાતે હોતી હૈ...'ના ચિત્રાંકનમાં મહાબળેશ્વરના આઉટડોર લોકેશન્સ રંગીન ફિલ્મોમાં ય આવા સુંદર જોવા નહિ મળે. આપણા મનગમતા બહુ ઓછા ગીતો ફિલ્મના પરદા ઉપર જોવા ગમે. રેડિયોની મસ્તી અલગ હતી. ફ્રેન્કલી કહું, તો શર્મિલા મને ક્યારેય ગમી નથી, પણ કમાલ ઋષિ દા ની છે કે, આ ફિલ્મમાં શર્મીલા જેટલી પરફૅક્ટ અન્ય કોઇ હીરોઇન જ ન લાગે. ધર્મેન્દ્રને હીરોમાંથી 'એક્ટર' બનાવનાર જ ઋષિ દા. પણ આ લખતા લખતા ચાલુ ટીવીએ સમાચાર સાંભળ્યા કે ખૂબ સન્માન્નીય કૉમેડિયન દેવેન વર્માનું અવસાન થયું છે. આ મૂળ ગુજરાતી કલાકારે ઋષિકેશ મુકર્જીની ફિલ્મોમાં શોભે એવી અર્થસભર કૉમેડી કરી છે. શશીકલાને પણ એની છાપથી તદ્દન વિપરીત રોલ અહી મળ્યો છે. એ તો ચોપરાની 'ગુમરાહ' જોઇ હોય તો યાદ આવે કે, કેટલા મારકણાં રૂપની માલકીન શશીકલા હતી. પણ એ રૂપ જ એને છેતરી ગયું. ફિલ્મોથી કંટાળીને રીતસરનો સન્યાસ લેવા શશીકલા જંગલ- જંગલ ને બાવે- બાવે ભટકી... બધાની નજર અને ઇરાદો એના રૂપથી જ અટકતો હતો, એમાં કંટાળીને એ મુંબઇ પાછી આવી ગઇ. ટ્રેડિશનલી તો આ લેખમાળાના બધા લેખોમાં ફિલ્મની વાર્તાના અંશો જણાવવામાં આવે છે, જેથી જોયેલી છતાં ભૂલાયેલી ફિલ્મોનો ઍટ લીસ્ટ અર્ક તો યાદ આવે ! પણ અહી ફિલ્મ વિશે એટલું પૅપરે ય ફોડી નાંખવાની જીગર નથી ચાલતી... તમારો રસભંગ ન થાય માટે ! ભલે '૬૬ની સાલમાં અમદાવાદની મોડેલ ટૉકીઝમાં જોઇ લીધી હોય.. હવે ફરી જુઓ. હુ જેમ 'અશોક-અશોક' થઇ ગયો હતો, એમ તમે પણ 'ઘનશ્યામ- ઘનશ્યામ' કે 'કલગી-કલગી' થઇ જશો... આઇ મીન, 'પાગલ-પાગલ' થઇ જશો. હા. એટલું કહી દેવામાં બહુ વાંધો નથી કે ફિલ્મમાં હીરોનું નામ 'અશોક' હોય છે ને લેખક હોય છે ને કડકો હોય છે. (આટલામાં તો દસ હજાર લેખકોની વાત કહી દીધી કહેવાય !) પણ ગળે ન ઉતરે એવી વાત એ છે કે, આ ફિલ્મના લેખક અશોકને પ્રેમ કરવા માટે ઉમા (શર્મિલા) મળે છે, જ્યારે ગુજરાતના કોઇ લેખકને વાંચીને કોઇ ઉમા કે ફૂમા એના પ્રેમમાં પડતી નથી. બધી અક્કલવાળી હોય છે કે, આ લખલખ કરશે તો નોકરો કરવા ક્યારે જશે ? ફાઇવ-સ્ટાર હોટલ તો દૂરની વાત છે.. રાત સુધી રાહ જોવડાવીને માણેક ચૉક સુધી લાંબી કરીને બસ્સો ગ્રામ વણેલા ગાંઠીયા ખવડાવી દેશે ને, પછી કહેશે, 'મધુ... હવે કહે, મારી આંખોમાં તને શું દેખાય છે ?' મધુડી રીક્ષા કરીને ઘેર આવતી રહે કે નહિ ?

(સીડી સૌજન્ય : હરેશ જોશી- વડોદરા)

(ઇન્કાર, બારહ બજે, દો ઉસ્તાદ, કોરા કાગજ, પ્યાર કિયે જા, બાબુલ કોઇ વાચક પાસે આ ફિલ્મોના લેખની કોપી હોય તો મને ગુજરાત સમાચાર ખાનપુર, અમદાવાદના સરનામે મોકલવા વિનંતી. (અ.દ.))

17/12/2014

એ ઊંટની સંવેદના...!

'શું અશોક દવે તમારા ઊંટ પર બેઠા હતા ?'

એક વીક પહેલાની 'બુધ.બપોરે'માં માંડવી-કચ્છના ઊંટ પર બેસવાની મારી દુર્ઘટના વિશે આ કૉલમમાં લખવામાં આવ્યું હતું. તે પછી કેટલાક ટીવી પત્રકારોએ સદરહુ ઊંટના માલિક મગનજીનો ઈન્ટરવ્યૂ લીધો હતો. ઊંટવાળો 'બુધ.બપોરે' નહોતો વાંચતો, એટલું ભણેલો તો હતો. સવાલ સાંભળીને બીડી બાજુ પર નાંખતા અકળાયેલા મોંઢે એણે સામો સવાલ પૂછયો, 'અચ્છા... મારા ઊંટની બદનામી ઠેઠ અમદાવાદ સુધી થઇ ગઇ છે ? કોણ હતો એ માણસ....??'

મગનજીને ઊંટ અને માણસ વચ્ચેના તફાવતની ખબર હોવી જોઇએ, એટલે મારા માટે આટલો આદરપાત્ર શબ્દ વાપર્યો. આમ મને રૂબરૂ જોયા પછી ઘણાને એ તફાવતનો ઝટ ખ્યાલ નથી પણ આવતો. એટલી કૃપા કે હજી સુધી કોઇ ઊંટને જોઇને, 'આ પેલી 'બુધવારની બપોરે' આ જનાવર લખે છે !' એવું કોઇ બોલ્યું તો નથી.

'શું એ વાત સાચી કે, ઊંટ પર બેઠા પછી અશોક દવે હખણા નહોતા રહ્યા. એમાં ઊંટ છિન્નભિન્ન થઇને ભાગ્યું અને દવેને ગબડાવી દીધા હતા...?' એક મહિલા-પત્રકારે સ્માઇલ સાથે મગનજીને પૂછ્યું.

'ના. ખોટું નહિ બોલું. એ ભ'ઇએ ઊંટને કોઇ અડપલું નહોતું કર્યું, પણ ખબર નહિ કેમ... એમના બેઠા પછી મારા ઊંટના હાવભાવ બદલાવા માંડયા. ઊંટે મારી સામે આજ સુધી ડોળાં કાઢવાની હિમ્મત નથી કરી, એ દિવસે ગુસ્સામાં એ ઊંધું ફરીને મારી ઉપર પાછળથી ચરક્યું.... 'ચરક્યું' એટલે સમજો છો ને ?'

'તમને લાત મારી... ?'

'એ ઊંટ છે... ગધેડું નહિ ! પૉસિબલ છે, એ ભ'ઇ મારા ઊંટને એવા લાગ્યા હશે.'

'અમારે ત્યાં તો ઘણાને એવા લાગે છે. પણ....!' (મને કચ્છી આવડતી ન હોવાથી, મગનજીના સંવાદોમાં કચ્છી-ટચ આપ્યો નથી. આ ઊંટવાળો એક વારનો 'કચ્છી-ટચ' લાઇફ-ટાઇમ માટે યાદ રહી ગયો છે.)

'મગનજીભાઇ... શું એ દિવસની ઘટનાનું આપ કેમેરા સામે વર્ણન કરી શકો ?.... અને કૅમેરામાં જોઇને બોલતી વખતે તમારો એક હાથ ઊંટની ડોક પર મૂકેલો રાખજો.... ઊંટના ફોટા સારા આવે !'

'ઊંટને મારી બાજુમાં ઊભું રાખવાનું શું કારણ ?' મગનજીએ ઊંટની ડોક ઉપર વાત્સલ્યસભર હાથ ફેરવતા પૂછ્યું.

'અરે ભ'ઇ, જે માણસ ૪૦-વર્ષોથી આખા ગુજરાતને હેરાન કરે છે...હવે કોઇ એનો ય બાપ નીકળ્યો છે...એ જોવાથી દર્શકો ય રાજી થશે. અમારો ટીઆરપી વધી જશે.'

'તે એમાં તો એવું થયેલું કે, સવારથી કોઇ ઘરાક મળતું નહોતું. મારૂં ઊંટ આ માંડવીના દરિયા કિનારે નવરૂં બેઠું હતું. ત્યાં આ ભ'ઇ આવ્યા ને ચાર્જ પૂછ્યો, મેં, 'હશે કોઇ ગરીબ બ્રાહ્મણ-ફામ્મણ', એમ સમજીને પચાસ રૂપીયા કીધા... આપણને એમ કે બોણીમાં કોણ કોઇ ભા'મણને પાછો કાઢે...? એમાં તો એ કોઇ મોટા વેપારી હોય એવી સૌદાબાજીથી બોલ્યા, 'પચ્ચા રૂપિયા...??? ઓ...., મારે ઊંટ ખરીદવું નથી... એના ઉપર બેસવું જ છે...!'

બસ, આ સાંભળીને મારૂં ઊંટ ભડક્યું. એ આમ કદી ઉશ્કેરાતું નથી. રાશિ મુજબ, એના પહેલા સ્થાનમાં મંગળ પડયો છે, એટલે મગજ તો તેજ રહેવાનું ! બસ. જેવા એ ભ'ઇ એની ઉપર બેઠા કે મારા ઊંટે લાંબો ઓડકાર ખાધો, ત્યાં જ મને ખ્યાલ આવી ગયો કે, ઉપર બેઠો છે એ મરવાનો થયો છે.'

'યૂ મીન... નૉર્મલ કૉર્સમાં ઊંટલોકો આવા ઘચરકા આઈ મીન, ઑડકારો નથી ખાતા ?'

'મારૂં ઊંટ તો 'વન્સ ઇન ઍ લાઇફટાઇમ' જ આવો ઘચરકો ખાય છે. એમાં....'

'ઓહ વાઉ.. તમે ઇંગ્લિશ પણ બોલો છો ?'

'મને ક્યાંથી આવડે ? આ તો પેલા લેખક, વાતવાતમાં મારા ઊંટના બરડા ઉપર હાથ ફેરવી ફેરવીને બધાને કહેતા હતા, કે આ હું 'વન્સ ઇન ઍ લાઇફટાઇમ...' પહેલી વાર જ કોઇ ઊંટનો બરડો પંપાળી રહ્યો છું.' એમાં પૉસિબલ છે ઊંટ કાંઇ જુદું સમજ્યું હોય ને જરી રૉમૅન્ટિક થઇ ગયું હોય... એટલે એમને લઇને ભાગ્યું હોય ! એ પોતે પેલું કહેતા હોય છે ને...

આ તો એક વાત થાય છે ! એ તો પાછા આવા ઠંડા દરિયા કિનારે ય કોઇને પંખો ચાલુ કરવાનું કહેતા'તા...'

'પણ.. ઊંટ એમને લઇને ભાગ્યું ક્યાં...?' ટીવીવાળાએ મગનજીનો ક્લૉઝ-અપ બતાવીને પૂછ્યું.

'એ તો ખબર નથી, પણ લેખક પાછા આવ્યા ત્યારે લોહીલુહાણ હતા..'

'... અને ઊંટ ?'

'એ બેભાન થઇ ગયું હતું....'

આ ઘટનાએ દેશભરની ટીવી ચૅનલોને જાગૃત કરી દીધી. 'ક્રાઇમ્સ-નાઉ'ના કરૂણબ ગોસ્વામી, નારાજદીપ હરડેસાંઈ કે ગરજત શર્મા જેવા ટીવી-ઍન્કરોએ મારી ઘટનાને રાષ્ટ્રવ્યાપી સમસ્યા ગણીને પોતપોતાની ચૅનલો ઉપર 'ટૉક-શો' રાખ્યા. આમાં માલધારી યુવા સંગઠન કે 'ઢોર ત્રાસ અંકુશ નિવારણ'ના પ્રમુખો આવે, એ તો સમજ્યા પણ આજકાલની ટીવી-ફૅશન મુજબ, ટીવી પરની તમામ ચૅનલોમાં એક વિશ્વ હિંદુ પરિષદ, એક મુસ્લિમ નેતા, એક દલિત નેતા, એક કૉંગ્રેસી અને એક રીટાયર્ડ જજનો સમાવેશ કરવો જરૂરી છે. બધાએ શરત એટલી પાળવાની કે કોઈએ કોઇને બોલવા નહિ દેવાનો. એક પણ ચૅનલના એક પણ ઍન્કરની એ હેસીયત નથી કે, એકબીજા સામે ઘુરકીયા ને બકવાસ કરતા મૅમ્બરોને રોકી શકે.

કરૂણબ ગોસ્વામી : એક તરફ દેશની સરહદો સળગી રહી છે, ત્યારે કચ્છ જેવા સૅન્સિટીવ વિસ્તારમાં એક લેખકે લેવા-દેવા વગરનું એક ઊંટ છંછેડયું છે. શું આ મુદ્દો માનવાધિકારની રક્ષાનો છે ?

માલધારી નેતા : 'ઊંટાધિકાર'ની રક્ષાનો છે અને---

કરૂણબ : તમે વચમાં નહિ બોલો. આ ચૅનલનો માલિક હું છું. સમજ પડી ? હાં, તો તમે શું કહેતા'તા ?

મા.ને. : હું તો હજી----

કરૂણબ : તમે ઊંટ છો ? ઊંટ હો તો વચ્ચે બોલો. હું કૉંગ્રેસના---

મા.ને. : તમે તો મને બોલવાનું કીધું ? અને... શું હું આપણા વિદ્વાન ભાજપી નેતાશ્રીને પૂછી શકું કે, ઊંટોના મામલામાં કૉંગ્રેસીઓને આ પ્રોગ્રામમાં શું કામ ભાડે રાખ્યા છે...?

કૉંગ્રેસી : અહીં સ્ત્રી-સશક્તિકરણનું અપમાન થઇ રહ્યું છે...

કરૂણબ : મિસ્ટર કૉંગ્રેસી, ઊંટોની વાતમાં સ્ત્રીઓની વાત વચમાં ક્યાં આવી ?

ભાજપ : બંનેની સમસ્યા અને લક્ષણ સરખા છે...

કૉંગ્રેસ : પહેલા તમારી ઊંટડીને જુઓ......માફી માંગવી પડી ને ?

વિહિપ : તમારી ઊંટડીને તો કોઇ જોવા ય માંગતું નથી...

કરૂણબ : હું મુસ્લિમ નેતા ગફૂરભાઈને પૂછીશ કે, અશોક દવેના ઊંટ ઉપર બેસવાથી ઊંટના ઢેકાને કોઇ નુકસાન થયું હતું કે કેમ ?

મુ. નેતા : જનાબ... શું અશોક દવે સા'બને ઊંટોની સમકક્ષ અધિકારો આપવા ન જોઈએ ?

દલિત નેતા : મારે એ જાણવું છે કે, સદરહૂ આરોપી અશોક દવેએ દલિતોના ઉધ્ધાર માટે કોઇ કામ કર્યું છે ?

કરૂણબ : અત્યારે આપણે ઊંટ પર થયેલા અત્યાચારની ચર્ચા કરવાની છે... ઊંટ જેવા લક્ષણો ધરાવતા .....આઇ મીન, 'અન્યનું તો એક વાંકુ, એમના અઢાર છે' વાળા કોઇ શખ્સની નહિ.

કૉંગ્રેસી : ઊંટ ભાગ્યું એમાં મને ભાજપનો હાથ લાગે છે.

ભાજપ : 'કરૂણબ... કરૂણબ... પહેલા કૉંગ્રેસને એ તો પૂછો કે, તમારી પાર્ટીમાં ઊંટો તો ઠીક, વફાદાર કૂતરાઓ ય નહોતા, એમાં કૉંગ્રેસ બધી ચૂંટણીઓ હાર્યું...!

કરૂણબ : સૉરી જૅન્ટલમૅન..... ધ ટાઇમ ઈઝ ઑવર....ઊંટે આપણા લેખકશ્રી અશોક દવેની માફી માંગી લીધી છે...

દલિત નેતા : એકલી માફીથી શું વળે...? ઊંટ રાજીનામું આપે...

કરૂણબ : બાય ધ વે...મેં ઊંટો તો જીંદગીભર જોયા છે.... પણ આ 'અશોક દવે' કોણ છે ?

સિક્સર
- આ ગઇ ૧૪મી નવેમ્બરે દર વર્ષની જેમ 'બાલ-દિન' કેમ ન ઉજવાયો ?
- સૉરી....રાહુલજી બહાર હતા !

14/12/2014

ઍનકાઉન્ટર : 14-12-2014

* તમે ભલભલાને હસાવી શકો છો, પણ તમને કોણ હસાવી શકે છે?
- મને 'મિર્ચી મુર્ગા' સાંભળીને ખૂબ હસવું આવે છે... ધે આર જીનિયસ.
(ઉપેન્દ્ર વાઘેલા, રાજકોટ)

* નેતા અને જનેતામાં ફર્ક શું?
- જનેતાની જનેતા કોણ છે, એ વિજ્ઞાનનો વિષય છે... નેતાની જનેતા કોણ છે, એ ધારણાનો વિષય છે.
(સબ્બિર મલેક, રાલેર-ખંભાત)

* જો અમિતાભ બચ્ચન તમારો પડોસી હોત તો?
- તો જયાભાભી દહીંનું મેળવણ લેવા મારે ઘરે આવતાં હોત!
(મેહૂલ કેવડીયા, ભાવનગર)

* તમે 'બુધવારની બપોરે'ને ૧-થી ૧૦-માં કયો નંબર આપો છો?
- ૧૧-મો... આઈ મીન, બીજો, ત્રીજો,ચોથો... સાતમો નંબર કોને આપીશું?
(આશિષ ચૌધરી, સુરત)

* કોઈ પણ ધાર્મિક ક્રિયા ઘડીયાળના કાંટાની દિશામાં થાય છે, પણ માતાજીના ગરબા ઊલટી દિશામાં કેમ ચાલે છે?
- અચ્છા... તો ગરબામાં તમે ગરબા જોવા જાઓ છો...!
(સુરેન્દ્ર બી. શાહ, વડોદરા)

* સરદાર પટેલ અને સરદાર મનમોહન વચ્ચે શો તફાવત?
- વિશ્વનું સૌથી મોટું સ્ટેચ્યૂ સરદાર પટેલનું બની રહ્યું છે... આ ભ'ઈના કાર્ટુનો બની રહ્યા છે.
(કિશોર રામદેવપુત્રમ, બોટાદ)

* હિંદી-ચીની ભાઈ-ભાઇ... તમે સુઉં કિયો છો?
- એ લોકોવાળો 'ભાઈ' એટલે દુબાઇવાળો 'ભાઇ'!
(નીતિન સાવડીયા, ભાવનગર)

* મારે ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી બનવું છે... કોઈ ઉપાય?
- મારાથી કોઈ ભૂલચૂક...?
(જયદીપ પાદરીયા, સુરત)

* આજના બાળકોને પાઠયપુસ્તકના પાઠો યાદ નથી રહેતા, પણ 'શીલા કી જવાની' કે 'ચીકની ચમેલી' યાદ છે...!
- ક્યા બ્બાત હૈ...? તમને 'ચીકની શીલા' જ યાદ રહી...!!!
(રજનીકાંત ત્રિવેદી, ભાવનગર)

* આજકાલની છોકરીઓ વિશે તમારે શું કહેવું છે?
- હવે આ કામ પપ્પા-મમ્મીને સોંપો... કહી દો કે, વાત બહુ આગળ નીકળી ચૂકી છે...!
(હાર્દિક મંગુકીયા, દાવડા- ભાવનગર)

* સુખી થવાનો રસ્તો કયો?
- બે રસ્તા છે... કાં તો સાધુ થઈ જાઓ ને કાં તો ઘરજમાઇ.
(ગોવિંદ ખટાના, રાજકોટ)

* શ્રાધ્ધ ભાદરવામાં જ કેમ હોય છે?
- કાગડાઓની આખી ન્યાત આ મહિનામાં ફ્રી હોય છે... એ લોકોનું કૂતરાઓથી જરા જુદું હોય!
(વિપુલ કાપડીયા, વાલાવાવ-મહુવા)

* લાખો લોકોનો જીવ જાય એવા અણુ બૉમ્બને બદલે લાખો લોકોના પેટ ભરાય, એવો બૉમ્બ ન શોધાય?
- ભ'ઇ, રૉંગ નંબર...! હું તો મારા કબાટની ચાવી ય શોધી શકતો નથી. અમારા આરોગ્ય-વિભાગની પૂર્તિમાં તપાસ કરાવી જુઓ.
(દિનેશ પરમાર, ફતેપુર-સંખેડા)

* તમે બધાને સવાલ પૂછવાનું કહો છો, પણ તમારે પૂછવો હોય તો કયો પૂછો?
- ''રસોઈને કેટલી વાર છે?''
(ઇશિત કવા, ભરૂચ)

* તમારા જવાબો ઉપરથી એવું લાગે છે કે, તમે તમારી પત્નીને ખૂબ પ્રેમ કરો છો... શું કારણ?
- અમારામાં તો પોતાની વાઇફને પણ પ્રેમ થાય, બોલો!
(ચિંતન વીરમગામા, સુરત)

* 'બોલે તેના બોર વેચાય, પણ ન બોલ્યામાં નવ ગુણ'નો મતલબ?
- ૧૪૬૫... એકનો એક આ સવાલ પૂછનારા તમારો નંબર આ છે.
(કૃષ્ણા બુધ્ધદેવ, જામનગર)

* તમે હાસ્યલેખક ન હોત તો શું હોત?
- મારી ઈચ્છા તો આફ્રિકાના જંગલોની ગોગુમ્બા જાતિના જંગલી રાજા બનવાની હતી... પણ એ લોકોને સારો રાજા ને તમને નબળો હાસ્યલેખક મળી ગયો! હવે તમે ય ભોગવી લો!
(સુરેન્દ્રસિંહ પરમાર, પાલનપુર)

* સમાચારો મુજબ, 'ભાજપે છેડો ફાડયો' એવું લાગે છે. આ છેડો ફાડવો એટલે શું?
- છેડો બીજે સાંધવો.
(મહમદઅલી સોરઠીયા, મુંબઈ)

* જયલલિતાને જેલ અને કરોડો રૂપીયાનો દંડ, પણ આજ સુધી એણે કરેલા દેશના અબજો રૂપીયાનું શું?
- મને ય તમારી જેમ બહુ ગુસ્સો ચઢ્યો છે... મેં એમને ઓફર કરી હતી કે, આપણે બન્ને ભાગીદારીમાં કંઈક કરીએ... પણ, યૂ નો...!
(મધુકર મેહતા, વિસનગર)

* બાળકોને સધ્ધર બનાવવા ૨૧-વર્ષની વયે ઘરમાંથી તગેડી મૂકવા જોઈએ?
- એમના બાપનો માલ છે...?
(સ્વપ્નિલ દેસાઈ, ઉમરેઠ)

* અમારે સુરતમાં તમારા જામનગર જેવા ફાફડા ક્યાંય નથી મળતા... બાપુ, કાંઈક કરો ને?
- એકેય એન્ગલથી હું તમને ફાફડા વણનારા કારીગર જેવો લાગું છું?
(દીપક પૂજારા, સુરત)

* અશોકજી, તમારા પછી 'ઍનકાઉન્ટર' કોણ કરશે?
- નરેન્દ્ર મોદી સાથે વાટાઘાટો ચાલે છે...
(કૌશલ છાપીયા, જામનગર)

* તમને નથી લાગતું તમારે રાજકારણમાં હોવું જોઈએ?
- એક-બે જણને તો એવું ય લાગતું હતું કે, હું કાંકરીયામાં હોવો જોઇતો હતો...! બધે તો ક્યાંથી પહોંચી વળું?
(કુલદીપ શુક્લા, સઠ, તારાપુર- આણંદ)

* અબોલ પ્રાણીઓ માણસની ભાષા બોલતા હોત તો?
- 'પ્રાણીમાત્ર ઉપર દયા રાખો'નો એવો મતલબ નહિ કાઢવાનો કે, મનમોહનસિંઘ માટે તમે આવો સવાલ પૂછો!
(નીરજ પટેલ, ડાભલા-વિજાપુર)

* અશોકજી, એક વાતે આપના ઉપર માન થાય છે... મોટા ભાગના સવાલો તદ્દન ફાલતુ હોય છે, છતાં તમારા હરએક જવાબમાં ચમત્કૃતિ ચોક્કસ હોય છે...
- નીચેવાળાની મેહરબાની છે... ગ્રાઉન્ડ-ફલોર પર ધોબી રહે છે... ને એ ય જે આપે, તે ચલાવી લઈએ છીએ.
(શ્રેયા સુબંધુ પરીખ, મુંબઈ)

12/12/2014

'વિક્ટોરીયા નં. ૨૦૩' ('૭૩)

ફિલ્મ : 'વિક્ટોરીયા નં. ૨૦૩' ('૭૩)
નિર્માતા- દિગ્દર્શક : બ્રીજ સદાના
સંગીત : કલ્યાણજી- આણંદજી
ગીતો : લિસ્ટ મુજબ
રનિંગ ટાઇમ : ૧૮ રીલ્સ, ૧૭૩ મિનિટ્સ
થીયેટર : શિવ (અમદાવાદ)
કલાકારો : અશોક કુમાર, પ્રાણ, સાયરા બાનુ, નવિન નિશ્ચલ, રણજીત, અનવર હુસેન, મીનારાય, રેણુ, અનુપ કુમાર, હેલન, જાનકીદાસ, શેટ્ટી, મોહન ચોટી, પ્રતિમા દેવી, લોલિતા ચેટર્જી, મૂલચંદ, સબીના, ચમન પુરી, ઇંદિરા બંસલ, જગદીશ રાજ, રાજન કપૂર, મોહન ચોટી, સૌદાગરસિંહ અને વી. ગોપાલ. 


ગીત
૧. દો બેચારે, બિના સહારે, દેખો પૂછ પૂછ કર હારે કિશોર- મહેન્દ્ર
૨. દેખા મૈને દેખા, એક સપનોં કી રાની કો કિશોર કુમાર
૩. થોડા સા ઠહેરો, કરતી હૂં, તુમસે વાદા લતા મંગેશકર
૪. તુ ન મિલિ તો હમ જોગી બન જાયેંગે, સારી ઉમરીયા કો... કિશોર કુમાર
(ગીત નં. ૧- ૨, વર્મા મલિક ૩- ૪ ઇન્દિવર) 

આ ફિલ્મ જેમણે બનાવી તે નિર્માતા- દિગ્દર્શક બ્રીજ સદાનાની પોતાની જ સ્ટોરી હૃદયદ્રાવક છે. ૨૧ ઓક્ટોબર- ૧૯૯૦ના રોજ મુંબઈમાં હિંદી ફિલ્મોનો એ વખતનો નિષ્ફળ હીરો કમલ સદાના એના ઘેર દોસ્તોને બોલાવી પોતાના હેપી બર્થ-ડેની દારૂની મહેફિલમાં વ્યસ્ત હતો. અચાનક રીવોલ્વરમાંથી ગોળીઓ છૂટવાના અવાજો આવ્યા. ચોંકેલા દોસ્તો સાથે એ ઉપર પપ્પા- મમ્મીના રૂમ તરફ દોડયો ને એક ગોળી સહેજમાં એના ગળા ઉપર ઘસરકો પાડતી નીકળી ગઈ. એક ગોળી કમલના દોસ્ત હેરીને ય વાગી હતી. કમલે જોયું તો ત્રણ લાશો પડી છે. એક મમ્મી સઇદા ખાનની, બીજી એની બહેન નમ્રતાની અને ત્રીજી પપ્પા બ્રીજ સદાનાની. બ્રીજે ઝઘડો થતા સઇદાને ગોળી મારી દઈ પોતે ય એ જ રીવોલ્વરથી આત્મહત્યા કરી લીધી. આ શૂટ-આઉટમાં ત્રણ લાશો પડી. નમ્રતા તો મમ્મીને બચાવવા જતા વચમાં આવી ગઈ હતી.

આ સઇદા ખાનની કોઈ ફિલ્મો તો તમે નહિ જોઈ હોય, પણ ૧૯૬૧-માં આવેલી મનોજકુમાર- સઈદા ખાનની ફિલ્મ 'કાંચ કી ગુડિયા'નું મૂકેશ- આશા ભોંસલેનું ગીત તમને કંઠસ્થ છે, 'સાથ હો તુમ ઔર રાત જવાં, નીંદ કિસે અબ ચૈન કહાં...' એ ગીત એ બન્ને ઉપર ફિલ્માયુ હતું. એમ તો મનોજ સાથે એણે પોતાની પહેલી ફિલ્મ 'હનીમૂન' કરી, એનું ય મૂકેશ- લતાનું ગીત સઇદા ઉપર ગયું હતું, 'મેરે ખ્વાબોં મેં ખયાલોં મેં છુપે એક દિન મિત મેરે, મેરી ગલી આપ ચલે આયેંગે...' મૂકેશ અજાણતામાં એને ફળી ગયો હતો. કારણ કે મોડર્ન ગર્લનું 'યે મૌસમ રંગીન સમા, ઠહેર જરા ઓ જાને જાં...' તો તમને યાદ હોય જ ને ! એ ય વળી સઇદાખાન ઉપર ફિલ્માયુ હતું. ફિરોઝ ખાન સાથે એની જોડી જામું- જામું કરતી હતી ફિલ્મ 'ચાર દરવેશ'થી, પણ કંઈક વાંકુ પડયું હતું ખરૂં એટલે બીજી કોઈ બે- ચાર ફિલ્મો કરીને સઇદા પતી ગઈ.

બ્રીજ સદાનાએ બોક્સ- ઓફિસ ભરી દે એવી ઘણી ફિલ્મો બનાવી હતી. ફિલ્મ દો ભાઈ, યે રાત ફિર ન આયેગી, ઉસ્તાદો કે ઉસ્તાદ, બોમ્બે ૪૦૫ માઇલ્સ, નાઇટ ઇન લંડન, યકીન, પ્રોફેસર પ્યારેલાલ અને આજની ફિલ્મ 'વિક્ટોરીયા નં. ૨૦૩.

આ ફિલ્મે થીયેટરો ઉપર મહિનાઓ સુધી ભીડ તો ભાઈ... કાફી ભેગી કરી હતી એક્ટિંગ- ફેક્ટિંગ કોમેડી- ફોમેડી છોડો... લોકો સાયરા બાનુના ધગધગતા રૂપ પાછળ રાહુલ થઈ... આઇ મીન, પાગલ થઈ ગયા હતા. સાયરાએ પોતાની ઉઘાડી જાંઘો બતાવવામાં કોઈની બીક રાખી નહોતી. મરહુમ શાયર શેખ આદમ આબુવાલાએ તો પોતાની કોલમ 'દિખા, સો લિખા'માં 'દેખ્યું' એવું લખી પણ નાંખ્યું હતું કે, દિલીપ કુમાર જે સાયરાને પોતાના બેડરૂમમાં જોતો હશે, એ પ્રેક્ષકોને પરદા ઉપર જોવા મળી. સાયરાએ આવા મનોહર દ્રષ્યો સુનિલ દત્ત સાથે ફિલ્મ 'નેહલે પે દહેલા'માં પણ આપ્યા હતા. સાયરાને આવા સેક્સી કપડા. પહેરાવવાની (અથવા નહિ પહેરાવાની) ખૂબી એની મોમ નસીબ બાનુ પાસેથી આવી હતી, કારણ કે, ફિલ્મોમાં નસીમ બાનુ સાયરાની 'કોસ્ચ્યુમ ડીઝાઇનર' હોય !

બીજી બાજુ, આ જ ફિલ્મના ફક્ત એક દ્રષ્યમાં ઉઘાડી જાંઘો બતાવવા આવેલી હેલન અને અન્ય હીરોઇનો કે કેબરે- ડાન્સરો વચ્ચે ફર્ક એ હતો કે હેલન પગે કે છાતીના ભાગ ઉપર પતલી નેટ પહેરતી, જેથી 'સેક્સ'માં થોડો ફરક પડે !) બીજી બાજુ, ભારતીય ફિલ્મોની હેલન એક માત્ર અભિનેત્રી- ડાન્સર હતી, જે પગમાં હિલ્સ પહેરીને ડાન્સ કરી શકતી. સલમાનની સાવકી મૉમ બનતા પહેલા હેલને ખૂબ દુઃખો જોયા છે, એના પહેલા (સો કૉલ્ડ પતિ, પી.એન. અરોરાને કારણે...! પણ વો કિસ્સા ફિર કભી... !) હમણા સલમાનખાને ૬૫ કરોડ ખર્ચીને એની સાવકી બહેન અર્પિતાના લગ્ન કરાવ્યા, એ હેલને દત્તક લીધેલી દીકરી છે.

ફિલ્મનો હીરો નવિન નિશ્ચલ પણ આવી જ બીજી કરૂણ કહાણી છે. રેખાની જેમ 'સાવન-ભાદો' નવિનની પણ પહેલી ફિલ્મ હતી. દેખાવડો તો ખૂબ હતો. એક્ટિંગમાં એવું કોઈ શહૂર નહિ, પણ તો ય એ વખતના બીજા ઘણા કરતા ઘણો સારો. એક તબક્કે તો અમિતાભ બચ્ચન વિલન હતો અને નવિન હીરો, ફિલ્મ 'પરવાના' યાદ હોય તો ! નવિન દેવ આનંદની સગી ભાણી એટલે કે શેખર કપૂરની બહેન નીલુ કપૂર સાથે પરણ્યો હતો. (કોઈકે પૂછ્યું હશે, 'નવિનમાં શું છે ?' જવાબમાં 'નવિનમાં કાંઈ નથી...!' કીધું હશે.) એ કેસ ફાઇલ થયો એટલે બીજા લગ્ન એને ગીતાંજલિ સાથે કર્યા, જેણે પંખા ઉપર લટકીને આત્મહત્યા કરી ને બધો દોષ નવિન અને તેના ભાઈ પ્રવિણ નિશ્ચલ ઉપર ઢોળ્યો. એમાં તો એ બચી ગયો, પણ પછી સગા ભાઈ પ્રવિણે નવિનને ઉલ્લુ બનાવીને તદ્દન ખાંગો કરી નાંખ્યો ને દર દરની ઠોકરો ખાતો કરી દીધો. એમાં હાર્ટ-એટેકથી નવિન મૃત્યુ પામ્યો. કામ માંગવા માટે એ જેવી તેવી ટીવી સિરિયલોમાં ય ફરક્યો, પણ એ પહેલાં 'બુઢ્ઢા મિલ ગયા', 'ધૂન્દ', 'પરવાના', 'વો મૈં નહિ', 'ધર્મા', 'હંસતે ઝખ્મ' અને મારી સમજ મુજબ, થોડા મોકામાં બહુ સારો અભિનય એણે છેલ્લે આવેલી ફિલ્મ 'ખોસલા કા ઘોસલા'માં આપ્યો હતો. (ખૂબ સુંદર ફિલ્મ છે.... તમે ચોક્કસ જોઈ લેજો.)

રિશી કપૂર એની ખૂબ પ્રશંસા કરે છે. આર. કે.ની હોળી આ વખતે લોનાવાલાના રાજ- ફાર્મ પર હતી ત્યાં બાય રોડ રણધિર કપૂર અને બીજા એક દોસ્ત 'ગવા' (ગુરમિન્દરસિંઘ) સાથે નવિન કારમાં જતો હતો. એણે અચાનક કારનું એ.સી. બંધ કરવા કહ્યું ને બસ... ઢળી પડયો !

'વિક્ટોરીયા નં.- ૨૦૩'માં હીરો તરીકે એ ફર્સ્ટ ચોઇસ જ હતો. શરૂઆતના સાયરા બાનુવાળા જાદુને લીધે ફિલ્મ ધમધોકાર ચાલી, પણ એ પછી ફિલ્મ ઉપડી અશોકકુમાર અને પ્રાણની ગજબનાક જુગલબંધીએ. બંનેને આ ઉંમરે આશિક મિજાજ બતાવાયા હતા. પ્રાણ તો તાજો તાજો જ વિલનમાંથી આવો કોમેડિયન બન્યો હતો, એટલે પ્રેક્ષકોને ગમ્મત પડી ગઈ. બન્નેનું ગઠિયા- સ્વરૂપ જોવાની દર્શકોને મઝા પડી ગઈ. કોમેડી એવી કોઈ ગ્રેટ નહોતી, પણ આ બન્ને કાફી હતા.

ફિલ્મનો પ્લોટ કંઈક આવો હતો :

શેઠ દુર્ગાદાસ (અનવર હૂસેને) ચોરેલા કિંમતી હીરા એને દગો કરનાર એનો સાથી (જગદીશ રાજ) લઇને ઉડનછુ થઈ જાય છે. ગુંડાને તો મારી નાંખવામાં આવે છે, પણ હીરા ક્યાં ગયા, તેની કોઈને ખબર પડતી નથી. આ ઘટનામાં એક નિર્દોષ વિક્ટોરીયા (ઘોડાગાડી)વાળો (ચમનપુરી) પોલીસના હાથમાં ફસાઈ જાય છે. એની દીકરી રેખા (સાયરાબાનુ) પિતાને નિર્દોષ છોડાવવા કમર કસે છે, જેમાં શેઠ દુર્ગાદાસનો જ દીકરો કુમાર (નવિન નિશ્ચલ)નો સાથ મળે છે. દરમ્યાનમાં ફિલ્મોની ભાષામાં 'દો છટે હુએ બદમાશ' રાજા અને રાણા (અશોકકુમાર અને પ્રાણ)ને હીરા ક્યાં છુપાવ્યા છે, તેની ગંધ આવી જાય છે. આ ચારે ય ભેગા મળી જાય છે. ચોર અને ચોરી પકડી પાડે છે અને બધું જે શી ક્રષ્ણ થઈ જાય છે.

બ્રીજને વાર્તા કહેતા સરસ આવડતી હતી, એટલે એની કોઈ પણ ફિલ્મમાં ઘટનાઓ બદલાયા કરે. ફિલ્મ સ્મૂધલી આગળ ચાલતી જાય. હોય મસાલા ફિલ્મ જ... મનમોહન દેસાઈ છાપની, પણ મનોરંજન ભરપૂર હોય, એટલે દર્શકો બોર ન થાય. પણ દરેક ડાયરેક્ટરની માફક બ્રીજે પણ વાર્તા ઉપર ધ્યાન આપ્યું નથી. પુરૂષના વેષે વિક્ટોરીયા ચલાવતી ગરીબ સાયરા બાનુના ઘરે ખોટા મામા- કાકા બનીને અશોક કુમાર અને પ્રાણ રહેવા આવી જાય છે ને પહેલી જ રાત્રે હીરા શોધવામાં આટલી વિરાટ વિક્ટોરીયાને તોડીફોડી નાખે છે છતાં સાયરા બાનુને કોઈ આશ્ચર્ય, આઘાત કે ગુસ્સો જ આવતા નથી. ને પછીના દ્રષ્યોમાં ગાડી અપ-ટુ-ડેટ નવીનક્કોર પણ થઈ જાય છે.

બીજું, એકના એક પોલીસ- ઇન્સ્પેક્ટરનો રોલ કરીને 'ગીનેસ બૂક ઓફ રેકોર્ડસ્'માં સ્થાન પામનાર ચરીત્ર અભિનેતા અને હીરોઇન અનિતા રાજના પિતા જગદિશ રાજ આ ફિલ્મમાં પોલીસ નહિ, ગુંડાનો રોલ કરે છે ને ફિલ્મની સાઇડ હીરોઇન મીના રાય સાથે ચોંટીને સુવા જેવા પ્રેમાલાપો ય કરે છે. આખી વાતનો બોધ એટલો કે ભલે વર્લ્ડ-રેકોર્ડ કર્યો હોય, પણ પોલીસના કાળા ધંધા છોડીને ગુંડો બન્યો તો આ લાભ મળ્યો... હિંદી ફિલ્મોના પોલીસોને તો 'જે શી ક્રસ્ણ' કરવા જેટલું ય કોઈ પારકી સ્ત્રીને અડવા મળતું નથી. સુંઉ કિયો છો ? આવી જ નોંધાવી છે ફિલ્મના આર્ટ-ડાયરેક્ટરે. ફિલ્મના ઇન્ડોર સેટ્સમાં જાહેર માર્ગો બનાવવામાં ભ'ઇએ બહુ નાટકો કર્યા છે. નાના છોકરાને ય ખબર પડી જાય કે, ગલીના આ દ્રષ્યમાં પાછળની બંધ દુકાનોના શટર્સ ચીતરેલા છે. યસ. કલ્યાણજી- આણંદજી રાબેતા મુજબની વેઠ ઉતારે એમાં કોઈની બાએ ખીજાવાનું ન હોય. કોઈ ૭- ૮ ફિલ્મોમાં એ બન્નેએ સારૂં સંગીત આપ્યું છે, ત્યારે બધાને આંચકા લાગ્યા હતા કે, સાલો કયો મોરલો કળા કરી ગયો હશે ? એમાં ય, આ ફિલ્મ 'વિક્ટોરીયા નં. ૨૦૩' જેવી મોડર્ન ફિલ્મ હોય, એટલે ગીતો, બૅકગ્રાઉન્ડ કે ટાઇટલ- મ્યુઝિકમાં ગીટાર ખખડાવે રાખવી અને બોંગો-કોંગો પછાડે રાખો, એટલે આર.ડી. બર્મન જેવું 'વેસ્ટર્ન- મ્યુઝિક' થઈ ગયું ? આ બન્ને ભાઈઓના સંગીતનું સૌથી નબળું પાસું હોય તો એમનું રિધમ-સૅક્શન... અને એ ય એમનો જ સગો ભાઈ બાબલા જેવો પરફેક્ટ પર્કશનિસ્ટ સાથે હોવા છતાં ! નસીબના બળિયા એવા હતા કે, શંકર- જયકિશન- નૌશાદને બાદ કરતા બીજા સંગીતકારોને મોટા ભાગે ફાલતુ હીરો કે નિર્માતાઓની ફિલ્મો જ મળતી (દા.ત. મદન મોહન), છતાં, એ સહુની એકોએક ફિલ્મનું સંગીત હિટ, જ્યારે આ કચ્છીઓએ જલસા જ કરે રાખ્યા છે. દેવ આનંદ, દિલીપકુમાર, અમિતાભ બચ્ચન કે રાજેશ ખન્ના જેવા ધૂરંધરોની આટઆટલી ફિલ્મો મળી હોવા છતાં, એ લોકોની કેટલી ફિલ્મોનું સંગીત વખણાયું ? સંગીત દેશભરમાં વખણાયું ? આખા ભારતમાં સર્વે કરાવો કે, તમારી પસંદગીના પહેલા પાંચ સંગીતકારો કયા કયા... ? ભારત જેટલા દૂર જવાની ક્યાં જરૂર છે ? તમે જ અત્યારે જવાબ આપી દો ને ! વિલન તરીકે રણજીતનો સિતારો બુલંદ થતો હતો ને આ ફિલ્મમાં પણ એને મહત્ત્વનો રોલ અપાયો છે. રેખા અને નવિન નિશ્ચલની જેમ એની પહેલી ફિલ્મ પણ 'સાવન ભાદોં' હતી. ખૂબ સુંદર હાઇટ-બૉડીને કારણે પ્રેમ ચોપરાની માફક એ જોવો ગમતો... સાવ શક્તિ કપૂર જેવો વિકૃત ન લાગે. ખૂબ સારો કોમેડિયન હોવા છતાં આ ફિલ્મની જેમ દરેક ફિલ્મોમાં વેડફાઈ જતો વી. ગોપાલ અહીં ગાંડાના રોલમાં છે. ફિલ્મ 'જ્હોની મેરા નામ'માં આઇ.એસ. જોહરની મૂછો ખેંચી કાઢનાર વી. ગોપાલને ચેતન આનંદે ફિલ્મ 'હસતે ઝખ્મ' આપણને ખૂબ હસાવવાનો રોલ આપ્યો હતો. એક દ્રષ્યમાં તો ઉઘાડા શરીરે પોતાની ફાંદ ઉપર ચાના કપ- રકાબી મૂકીને બેઠો હોય છે. અહીં મોહન ચોટી પણ છે, હીરોલોગ કોમેડી કરતા થઈ ગયા. એમાં હિંદી- ફિલ્મોના મોટા ભાગના રેગ્યુલર કોમેડિયનોનો ખાત્મો બોલી ગયો.

બસ... પેલું સાયરાબાનુંવાળું લખ્યું છે, એ હજી દાઢમાં રહી ગયું હોય તો આ ફિલ્મ જોજો... ને તો ય, શાહરૂખખાનની 'હેપી ન્યુ યર' કરતા તો આ ફિલ્મ સારી લાગશે. જય અંબે.

10/12/2014

અમદાવાદ સની લિયોની જેવું થઇ ગયું...!

ગુજરાતના બીજા શહેરોમાં તો મારે હમણાં જવાનું થયું નથી, પણ મારા અમદાવાદને આજે તમે આવીને જુઓ, તો બિલકુલ સની લિયોની જેવું સૅક્સી લાગે છે. આખા બૉડી ઉપર સુંદરતા જ સુંદરતા. શહેરના હાથ-પગ એટલે કે, રસ્તાઓ ઉપર રૂંવાટી કે ડાઘાડૂઘી તો ૨જવા દો, તમને સનીબેન લિયોનીના ગુલાબી હોઠ જેવી પાનની પિચકારીઓ કોઇપણ પાર્ક કરેલી ગાડી ઉપર જોવા મળશે.

સરખામણી આપણી સની સાથે કરી હોવા છતાં અમારે ત્યાં રસ્તા કરતા 'બમ્પ' વધુ છે. ખાડા-ટેકરા લિયોનીભાભીમાં હોઇ શકે, અમારા અમદાવાદમાં નહિ.

યસ. જે ટેકરાઓ દેખાય છે, તે મોદી સાહેબના 'સ્વચ્છતા-અભિયાન'ના ભાગસ્વરૂપે છે અર્થાત, અમારા નેતાઓએ એક દિવસ કચરો સાફ કરવાનું અભિયાન આદર્યું હતું, એમાં એ લોકો એક બાજુ વાળીને બીજી બાજુ ઢગલો કરતા હતા, એનો છે. ટીવીવાળાઓને નેતાઓના કચરા વાળતા ફોટા પાડવાનો જ આદેશ હતો, ઢગલો કરતા ફોટા નહિ. 

અમે સ્કૂલમાં ભણતા (હા, હું ય સ્કૂલમાં ગયો છું..! આઘાત નહિ લગાડવાનો... બા ખીજાય !) ત્યારે અમદાવાદના જોવા લાયક સ્થળોના પ્રવાસે માસ્તરો લાલ બસમાં લઇ જતા. આજના માસ્તરોને એટલો લાંબો પ્રવાસ ખેડવો પડે એમ નથી. શહેરની કોઇ પણ ગલી કે રસ્તા બતાવી દો, એટલે તમને કચરો ફેંકવાના પિપડાં ચારે કોર જોવા મળશે. પાનમસાલો ખાઇને થૂંકનાર જો તમને કોઇ એક પણ વીરલો મળી આવે, તો આપણા તરફથી તમારો નહિ, એનો ખભો થાબડી આપવાની જવાબદારી આપણી. અમારા શહેરના મૅયર, ભાજપના કૉર્પોરેટરો અને મ્યુનિ.કમિશ્નરનો આખો સ્ટાફ દેશના કચરાકાઢુ વડાપ્રધાનનું નામ રોશન કરી રહ્યાં છે. લાલુપ્રસાદના કહેવા મુજબ, મોદી તો આપણા NRI વડાપ્રધાન છે. એટલે કૃષ્ણની માફક એકવાર ગોકુળ છોડયું, એટલે વૃંદાવન અહીના ગોવાળોના ભરોસે! હવે તેઓ એકવાર અમદાવાદ આવે ને એમના સ્વચ્છતા અભિયાનની પ્રચંડ સફળતા જોઇ જાય તો એમને પોતાને થૂંકવું હોય તો શાંઘહાઇ જઇને થૂંકી આવે, પણ અહીં કચરો ન પાડે. ''એક વાર ગોકૂળ આવો, માતાજીને મોંઢે થાઓ રે... હોઓઓઓ જી રે.'' 

કેટલાક પ્રેમાળ લોકો એવી હવા ઊડાડે છે કે, ગલીઓને નાકે કે જાહેર રસ્તાઓ ઉપર મ્યુનિ. વાળાએ એક વાર પિપડાં તો મૂકી જોયા હતા, પણ દારૂના ધંધાવાળાઓ રાતોરાત એ પિપડાં ચોરી ગયા હતા. (દારૂના હશે, એમ સમજીને !) ક્યા બ્બાત હૈ ! આ હિસાબે કૉર્પોરેટર સાહેબોએ પોતાનું પવિત્ર નામ અમર કરવા શહેરમાં પોતાના નામ સાથે મૂકાવેલા બાંકડા કેમ નથી ચોરાતા, એ સમજાયું. દારૂ પીનારો કદી બેસે નહિ... એ કાં તો રગડે ને કાં તો ફૂટપાથ પર ભમ્મ થઇ જાય. ખાસ તો એ કારણ હશે કે, આપણા ધારાસભ્યો કે કૉર્પોરેટરોને પોતાની પબ્લિસિટીનો સહેજ પણ મહિમા ન હોવાથી કચરાના પિપડાં ઉપર એમનું નામ કોતરાવી ન શકાય... એમની બાઓ ખીજાય ! વળી, મોદી સાહેબ વિદેશોમાં જઇને ફખ્રથી કહી શકશે કે, મારા ગુજરાતમાં પિપડાં ચોરાઇ જતા હોવાથી ગંદકી દૂર કરી શકાતી નથી.

કહે છે કે, આપણા દેશ કરતા ય આપણી ઉપર રાજ કરનારાઓ વધુ મહાન છે. અમેરિકા- ઇંગ્લેન્ડમાં જાહેર જ નહિ, ખાનગી રસ્તાઓ ઉપર પાનની પિચકારી મારી તો જુઓ.. (દવે સાહેબ...બફાઇ રહ્યું છે. ત્યાં પાન-મસાલા ન મળે !) ઓકે, ત્યાં કોઇ ફૂટપાથ કે ઝાડની નીચે કોઇ નાનકડું અરમાન પૂરૂં કરવા ઊભા રહી તો જુઓ...(ભ'ઇ... આમાં તો બફાયું નથી ને ? ત્યાં આવું તો બધાને લાગે ને ?) બસ. એક વાર અખતરો કરી જુઓ... સરકાર તરફથી દંડ એટલો કાતિલ થાય કે, અઠવાડિયા સુધી ઘરમાં ઊભા ઊભા ય પેલું અરમાન પૂરૂં કરવાના હોશ ન રહે!... (હવે કોઇ પંખો ચાલુ કરો !) માટે જ, આપણા રાજકર્તાઓ ત્યાં કરતા વધુ મહાન છે. અહીં તો નેતાઓના મોંઢા સિવાય ફાવે ત્યાં થૂંકી (અને પેલું કરી) શકો. કોઇ તમને પકડે તો સાહેબ... પોતે થૂંક્યા પછી જ પકડે. અને પકડે એનો અર્થ એ નથી કે, તમને જેલમાં પૂરી દે કે, મસ્સમોટો દંડ થાય.. ! પોલીસવાળો તમારી પાસે ૧૨૦નો અડધો મસાલો માંગી લે. સાચી લોકશાહી આનું નામ કે, કાયદા હોવા છતાં પ્રજા પહેલી. રસ્તા-બસ્તાનું જે થવું હોય તે થાય, પ્રજાને કાંઇ થવું ન જોઇએ. 

મજ્જાની વાત તો એ છે કે, મોદીજીની હાકલને પગલે, દેશના મોટા માણસોએ હાથમાં ઝાડુ લઇને દસ-દસ મિનિટ કચરા તો વાળ્યા, પણ એ હૃદયદ્રાવક દ્રષ્યો ઝડપવા ટીવીવાળા પહોંચ્યા ન હોત તો ? આજે આપણો કયો મંત્રી, ધારાસભ્ય કે કૉર્પોરેટર હાથમાં ઝાડુ પકડતો દેખાય છે ? નહિ તો આ કામ એ લોકોએ ચાલુ રાખ્યું હોત... અને બહારના ઑર્ડરો ઉપર પણ પૂરતું ધ્યાન આપવાનું હોત તો, મારી ઇચ્છા સ્મૃતિ ઇરાનીને અમારા ફ્લૅટમાં કચરા-પોતાં કરવા બોલાવવાની હતી, પણ કોઇક કીધું કે, એ તો એક દિવસનો જલસો હતો. કિસ્સા ખતમ, કચરા હજમ...! 

પણ હવે અસલી ચોર પકડાયો. દેશમાં સ્વચ્છતા નહિ આવવા દેવા માટે સૌથી વધુ જવાબદાર આ ટીવી ન્યુસ-ચૅનલોવાળા છે. શું કચરાવાળા... આઇ મીન, સ્વચ્છતાવાળા સમાચાર એક દિવસના જ હતા ? શું ફરીથી તમે અમારા નેતાઓના હાથમાં ઝાડુ પકડાવી ન શકો ? તમે આવો તો બાજી પડે... એકલા-એકલા તો મંત્રીઓ કે મૅયરો શું રમે ? આ તીનપત્તી નથી... ''ઢગલા'' બાજીની ગૅઇમ છે ! 

આમ તો, આ કૉલમમાં કદી રૅફરન્સને બહાને જૉક્સ લખવામાં આવતા નથી, પણ આ જરા બંધ બેસે એવો છે. લેખકે અફ કૉર્સ, પોતાની રીતે એમાં ફેરફારો કર્યા છે. 

મનમોહન વડાપ્રધાન હતા ત્યારની વાત છે. અમેરિકા અને પાકિસ્તાનના પ્રમુખ સાથે મનુભ'ઇ દરિયાની સફરે ઉપડયા હતા. સાચી લોકશાહી કોના દેશમાં છે, એ નક્કી કરવા ત્રણે વચ્ચે શરત લાગી. અમેરિકન પ્રેસિડૅન્ટે પોતાની ઘડીયાળ દરિયામાં ફેંકી દીધી ને તરત જ પોતાના કમાન્ડોઝને હુકમ કર્યો, ''જાઓ...મારી ઘડીયાળ લઇ આવો.'' કાચી સેકન્ડમાં કમાન્ડોઝ કૂદી પડયા ને પાકી સેકન્ડમાં તો દરિયામાંથી ઘડીયાળ લઇ પણ આવ્યા. પ્રેસિડૅન્ટે આ બન્નેની સામે ફખ્રથી જોઇને કીધું, ''જોયું...? આનું હિમ્મત કહેવાય...! મારા એક ઇશારે બધા કમાન્ડોઝ કૂદી પડયા ને ઘડીયાળ લઇ આવ્યા.'' પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાને પોતાની ઘડીયાળ દરિયામાં ફેંકીને પોતાના કમાન્ડોઝને હુકમ કર્યો. ''સુવ્વર કી ઔલાદો... મેરી ઘડી લે આઓ.'' પેલા દસે દસ કમાન્ડોએ ચિઠ્ઠીઓ પાડી કે દરિયામાં કોણ પડે ? પાક. પ્રધાન ચિલ્લાતા રહ્યા, 

''હરામજાદો... ઓર કિતની દેર કરોગે...?'' વીસેક મિનિટની ગણત્રી પછી એકનું નામ નીકળ્યું, એ કૂદ્યો ને ઘડીયાળ લઇ આવ્યો. પાકિસ્તાની વડાપ્રધાન બોલ્યા, ''દેખા...? હિમ્મત ઇસકો કહેતે હૈ... મેરી ગાલીયાં ખાને કે બાદ ભી સિર્ફ ૨૦- મિનિટ મેં ઘડી લાકર દી.'' 

મનમોહનસિંઘે પોતાની ઘડીયાળ દરિયામાં ફેંકીને પોતાના કમાન્ડોઝ સામે બે હાથ જોડીને વગર સ્માઇલે ઊભા રહ્યા. બધા જ કમાન્ડો રાહ જોઇને ઊભા હતા કે, સેઠ કંઇક બોલે તો આગળ વધીએ. અમેરિકા- પાકિસ્તાનના સુપ્રિમો જોતા રહ્યા કે, આ કેમ બોલતા કાંઇ નથી ? પેલા લોકો ટટ્ટાર ઊભા હતા, એ વાંકા વળવા માંડયા. છેવટે આઠેક કલાક પછી મનમોહને કમાન્ડોને વિનંતીના સૂરમાં પૂછી જોયું, ''કૃપયા, આપમેં સે કોઇ મેરી ઘડી લા દેગા ?'' કોઇએ સાંભળ્યું નહિ. બીજી વાર, ચોથી વાર અડતાલીસમી વાર એમણે ફરી પૂછી જોયું. કોઇ કૂદ્યું નહિ ને બધા ત્યાં જ ઊભા રહ્યા. 

''જોયું ? હિમ્મત આને કહેવાય... દેશના વડાપ્રધાન હુકમ આપે છે, તો ય કોઇ સાંભળતું નથી.'' મનમોહને સ્માઇલ સાથે કહી દીધું. 

બસ. મોદી સાહેબ અમદાવાદના મૅયર, પોલીસ અને મ્યુનિ. કમિશ્નર અને ભાજપના મંત્રીઓ-કાર્યકરોને આવો જ હુકમ કરી રહ્યા છે.... ''સ્વચ્છતા જાળવો અને જળવાવો.'' જવાબમાં કોઇ હલતું નથી... હિમ્મત આનું નામ કહેવાય... પેલો તો જોક હતો ! 

સાચી લોકશાહી આનું નામ. 

સિક્સર 

બધા ગુજરાતીઓ ભરાઇ ગયા છે...ઠંડી પડતી નથી ને 'બ્રધર' અમેરિકાથી પ્યૉર વૂલનનું સ્વૅટર લાવ્યા છે, એ પહેરાતું નથી.